महिलांनी करू नये ॲनिमियाकडे दुर्लक्ष; सुमारे ६० ते ७० टक्के स्त्रियांना आहे याचा त्रास

नागपूर : भारतीय पुरुष आणि महिलांमध्ये हिमोग्लोबिनचे प्रमाण कमी आहे. सुमारे ६० ते ७० टक्के महिलांमध्ये रक्ताल्पताचा (ॲनिमिया) आजार असतो. याचे मुख्य कारण म्हणजे आहारात लोह, फॉलिक ॲसिड, व्हिटॅमिन बी -१२ आणि प्रथिनाचा अभाव असणे होय. गरिबी व दु:खी जीवन या मागील मुख्य कारण आहे. हा रोग हळुहळू वाढतो. लोहाच्या प्रथिने कमतरता असलेले हा रोग सार्वजनिक आहे. परंतु, हिमोग्लोबिन कमी करणारा दुसरा रोग म्हणजे आनुवंशिक. त्याला सिकलसेल ॲनिमिया म्हणतात. हे काही आदिवासींमध्ये पाहिले जाते.

जगातील ३० टक्के लोकांमध्ये ॲनिमिया आढळून येतो. म्हणजेच जगाच्या एकूण लोकसंख्येपैकी १,५०० दशलक्ष लोक ॲनिमिया ग्रस्त आहेत. हा रोग मानवी शरीरामध्ये लोहाची कमतरता असेल तेव्हा होतो. रक्तक्षय ही एक अवस्था आहे, जिचे वैशिष्ट्य़े लाल रक्तपेशींची संख्या किंवा हिमोग्लोबिनचे प्रमाण कमी होणे असे असते. रक्तक्षयावरील उपचार त्याच्या मूळ कारणांवर अवलंबून असतो आणि पोषणातील कमतरता असलेल्या ॲनिमियाच्या बाबतीत योग्य पोषण आणि लोहपूरक समाविष्ट करू शकतो. संपूर्ण रक्तप्रत्यांतरणाद्वारे गंभीर रक्तक्षयाचा उपचार केला जातो.

जाणून घ्या -  ‘शिवकुमार’ची विष घेऊन आत्महत्या; जाचाला कंटाळून विषारी पदार्थ सेवन केल्याचा पत्नीचा आरोप

थकवा, श्वास लागणे, वारंवार डोकेदुखी आणि चक्कर येणे ही अशक्तपणाची सामान्य लक्षणे आहेत. ही अशी परिस्थिती आहे जी आजकाल महिलांच्या मोठ्या घटकांवर परिणाम करीत आहे. राष्ट्रीय कुटुंब आरोग्य सर्वेक्षण २०१९-२०२० नुसार भारतीय राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांमधील सुमारे १४ टक्के महिलांना अशक्तपणाचा त्रास होतो.

या अवस्थेत एखाद्या व्यक्तीस लाल रक्तपेशींची कमतरता (आरबीसी) किंवा हिमोग्लोबिनची मात्रा असते. ज्यामुळे ऑक्सिजन वाहून नेण्याची क्षमता कमी होते. काळजी घेतली नाही तर गंभीर वैद्यकीय परिस्थिती उद्भवू शकते. स्त्रियांसाठी सामान्य हिमोग्लोबिन १२ ग्रॅम प्रति डीएल (जी/डीएल) आहे आणि पुरुषांसाठी ते १३ ग्रॅम/डीएल आहे. महिला, मुले आणि तीव्र आजार असलेल्या लोकांना अशक्तपणा होण्याची शक्यता जास्त असते. स्त्रियांमध्ये आढळणारा ॲनिमियाचा सामान्य रूप म्हणजे लोहाची कमतरता असलेला ॲनिमिया. ही परिस्थिती स्त्रियांमध्ये सामान्य आहे.

याचा सामना कसा करावा

महिलांना ॲनिमियाचा विविध आघाड्यांवर सामना करावा लागतो. महिलांचे शिक्षण सुधारणे, स्त्रियांमध्ये तपासणी करणे, पौष्टिक समुपदेशन करणे, लोह / ब कॉम्प्लेक्स गोळ्या वितरित करणे आणि तळागाळातील बदलांची अंमलबजावणी करणे हे ॲनिमियाचा भार कमी करण्यासाठी आवश्यक आहे. मासिक पाळी दरम्यान जास्त रक्तस्राव, आययूडीमुळे होणारा रक्तस्रावामुळे रक्ताचे नियंत्रण. यासाठी महिलांनी स्त्रीरोगतज्ञाशी सल्लामसलत आणि उपचार आवश्यक आहेत. यापैकी बऱ्याच समस्यांवर प्रभावी उपचार केले जाऊ शकतात.

अधिक माहितीसाठी - रणजित सफेलकरची पोलिसांनी काढली धिंड; अनवाणी पायाने, बरमुड्यावरच नेले न्यायालयात

स्त्रियांमध्ये अशक्तपणाचे मुख्य घटक

• मासिक पाळीच्या वेळी सर्व स्त्रिया ठरावीक प्रमाणात रक्त गमावतात. काही स्त्रियांना याचा जास्त त्रास होतो. 
• हार्मोनल असंतुलन, गर्भाशयाच्या फायब्रोइड्स, जननेंद्रियाचे विविध कर्करोग, अल्सर इत्यादी जबाबदार असू शकतात.
• चांगला आहार न घेणे हा देखील याचे एक प्रमुख कारण आहे.
• ॲनिमियाचा त्रास त्या स्त्रियांना अधिक असतो ज्या आहाराकडे पुरेसे लक्ष देत नाही.
• बऱ्याच स्त्रिया त्यांच्या आहाराकडे पुरेसे लक्ष देत नाहीत ज्यात लोहाची कमतरता असते.
• जास्त प्रमाणात गर्भधारणा, जास्तवेळ स्तनपान, गर्भनिरोधक गोळ्यांचा वापर यामुळे ही समस्या उद्भवू शकते.

अशी घ्या काळजी

• डॉक्टर किंवा आहारतज्ज्ञांच्या देखरेखीखाली आहाराच्या विशिष्ट बाबींमध्ये सुधारणा होणे महत्त्वाचे आहे.
• नियमित आरोग्य तपासणी करा
• गरोदरपणात शक्य तितक्या लवकर रुग्णालयात नोंदणी केल्यास योग्य लोह आणि फोलेट पूरक मूल्यमापनास मदत होते.
• गर्भनिरोधक आणि कुटुंब नियोजन पर्यायांबद्दल महिलांना प्रशिक्षण देणे.
• तुम्हाला अशक्तपण, फिकट गुलाबी त्वचा, श्वास लागणे आदी त्रास होत असेल तर हे ॲनिमियाची सामान्य लक्षणे आहे. नियमित सोनोग्राफी आणि कर्करोग तपासणी विविध परिस्थितींचे निदान आणि उपचारांमध्ये मदत करू शकत