आहार‘मूल्य’ : शरीराचे डिटॉक्स

- अवंती दामले, आहारतज्ज्ञ आणि सल्लागार

शरीरामध्ये अन्नाचे पचन, ताण-तणाव, अपुरी झोप, जंक फूडचा वापर इत्यादींमुळे विषारी पदार्थ तयार होतात. शरीर डिटॉक्सिफिकेशनने ते पदार्थ बाहेर टाकत असते; पण खालील कारणांमुळे ही प्रक्रिया मंदावते किंवा बिघडते :

१) प्रोसेस्ड फूडचा वापर

२) तळलेल्या, मैदायुक्त पदार्थांचा वापर

३) अपुरी झोप व जागरणे

४) व्यायामाचा अभाव

५) मद्य व धूम्रपान

६) डिहायड्रेशन

शरीराच्या डिटॉक्सिफिकेशनची प्रक्रिया चांगली होण्यासाठी रोजचा ४०-५० मिनिटांचा व्यायाम : व्यायामामुळे रक्ताभिसरण सुधारते. घाम येतो व त्याद्वारे शरीरातील साठलेली विषारी द्रव्ये बाहेर पडण्यास मदत होते.

• पूर्णवेळची शांत झोप : शक्यतो जागरणे टाळावीत- कारण जागरणांमुळे शरीरशुद्धी करण्याची क्रिया मंदावते. किमान ७-८ तासांची शांत झोप महत्त्वाची आहे

• परिपूर्ण आहार : रोजचा आहार हा समतोल व परिपूर्ण असावा. कोणत्याही प्रकारचा फॅड डाएटचा वापर न करता रोजच्या रोज सर्व प्रकारची न्युट्रियंट्स मिळावीत, यासाठी प्रयत्नशील असावे.

• आहारामध्ये ऋतूप्रमाणे व स्थानिक भाज्या व फळांचा वापर करावा. फळे खाताना ती चावून खावीत. चोथा शरीरातील विषारी घटक बाहेर टाकण्यासाठी मदतरूप असतो.

• किमान १०-१२ तास पाणी प्यावे. आहारामध्ये ताक, भाज्यांचे सूप, कढण, ब्रॉथ यांचा वापर करावा.

• जेवणामध्ये ओवा, जिरे, धने, बडीशेप इत्यादींसारख्या मसाल्यांच्या पदार्थाचा वापर करावा- जेणेकरून अन्नाचे पचन चांगले होईल व शरीरातील साचलेली घाण बाहेर टाकली जाईल.

• जीवनसत्त्व कयुक्त पदार्थ उदा-लिंबू, आवळा, संत्री, मोसंबी इत्यादी पदार्थाचा समावेश आहारात करावा.

• साखरेचा वापर मर्यादित करावा. साखरेऐवजी खारीक पावडर, खजूर, काळ्या मनुका इत्यादी पदार्थांचा वापर करावा.

• मीठयुक्त पदार्थ- उदा सॉस, ड्रेसिंग, केचप, पापड, फरसाण, चिप्स इत्यादी पदार्थाचा वापर टाळावा.

• चोथ्याचे प्रमाण वाढवण्यासाठी सालासकट धान्ये, अंकुरीत धान्ये, भाज्या, फळे यांचा वापर करावा. मैदायुक्त पदार्थ टाळावेत.

शरीरशुद्धीसाठी

• दिवसाची सुरवात १ कप कोमट पाणी + १ चमचा आवळ्याचा रस

• नाश्ता - मोड आलेली वाफवून कडधान्ये व त्याचे पदार्थ. उदाहरणार्थ, डोसा, इडली + नारळाची चटणी

• दुपारी ११ वाजता - फळ

• दोन्ही वेळच्या जेवणामध्ये भाज्या, डाळी, उसळींबरोबरच कोशिंबीर, ताकाचा वापर करावा.

• जेवल्यानंतर अर्धा चमचा ओवा बडीशेप खावी.

• रात्रीच्या जेवणामध्ये खिचडी, पेज इत्यादी पदार्थांचा वापर करावा.