वसा आरोग्याचा : सहा महिन्यांनंतर बाळाचा आहार

- डॉ. कोमल बोरसे

तुम्हाला खाताना पाहून लहान मुले खूप काही शिकतात. त्यामुळे कुटुंबाने जेवणासाठी एकत्र बसणे आवश्यकच आहे. सहा महिने ते ५ वर्षांपर्यंतच्या वयोगटातील सर्व बाळांना आणि मुलांना दररोज व्हिटॅमिन ‘ए’, ‘सी’, आणि ‘डी’ देण्याची गरज असते.

लहान मुलांना विविध पदार्थ देत राहा. न आवडणारे पदार्थ जबरदस्तीने देऊ नका. काही दिवसांनी पुन्हा ते पदार्थ देऊन बघा. मुलांना त्यांच्या वेळेत खायला द्या. वारंवार खाल्ल्याने आहार कमी होत जातो. त्यामुळे आहाराचा वेळा निश्चित करा. तुमच्या बाळाला सुरक्षितपणे बसणे आणि सरळ स्थितीत पट्ट्याने बांधणे आवश्यक आहे. (जेणेकरून ते नीट गिळू शकतील) बाळाला जेवणासोबत बाटलीऐवजी कपमधून पाणी पिण्यास प्रोत्साहित करा. ते त्यांच्या दातांसाठी चांगले असतात. त्याचे डोके, डोळे, हात आणि तोंड समन्वित करा जेणेकरून ते त्यांचे अन्न पाहू शकतील व ते उचलू शकतील आणि तोंडात घालू शकतील.

अन्न गिळणे (परत थुंकण्याऐवजी) खालील वर्तणूक घन पदार्थांसाठी तयार असल्याची चिन्हे चुकीची असू शकतात. मुठी चघळणे, अतिरिक्त दूध हवे आहे रात्री जागे होणे (नेहमीपेक्षा जास्त) ही सामान्य बाळाची वागणूक आहे आणि आवश्यक नाही की किंवा घन आहार सुरू करण्यास तयार आहे. घन पदार्थ खाणे सुरू केल्याने त्यांना रात्री झोपण्याची अधिक शक्यता नसते. काहीवेळा ते अन्नासाठी तयार होईपर्यंत थोडेसे अतिरिक्त दूध मदत करेल. तुमच्या बाळाचा जन्म वेळेपूर्वी झाला असेल, तर दूध सोडण्यास कधीपासून सुरुवात करावी याबद्दल डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

साधारण ६ महिन्यांपासून सुरुवातीला, तुमच्या बाळाला दिवसातून एकदा, तुम्हा दोघांना अनुकूल अशा वेळी फक्त थोड्या प्रमाणात घन पदार्थाची गरज असते. तुम्ही एकाच भाज्या आणि फळांनी दूध सोडण्यास सुरुवात करू शकता. मिश्रित, स्मॅश केलेल्या, ब्रोकोली, बटाटे, सुरण, रताळे, गाजर, सफरचंद आदी मऊ व शिजवलेला आहार वापरून पहा. तुमच्या बाळाला कोणतेही शिजवलेले अन्न थंड झाल्याची काळजी घ्या.

ब्रोकोली, फ्लॉवर आणि पालक यासारख्या गोड नसलेल्या भाज्यांचा समावेश करा. त्यामुळे तुमच्या बाळाला विविध चवींची सवय होण्यास मदत होईल (फक्त गाजर आणि रताळ्यासारख्या गोड पदार्थांऐवजी). लक्षात ठेवा, बाळांना त्यांच्या अन्नात (किंवा स्वयंपाकाच्या पाण्यात) मीठ किंवा साखर घालण्याची गरज नाही. लहान मुलांनी खारट पदार्थ खाऊ नये कारण ते त्यांच्या किडनीसाठी चांगले नसते आणि साखरेमुळे दात किडतात.

हळूहळू खालील अन्न गटांचे प्रमाण आणि विविधता वाढवा. मऊ पिकलेली फळे योग्य स्मॅश करा. कडक फळे मऊ करण्यासाठी शिजवून घ्यावीत. केळी, संत्री, सफरचंद, आंबा, अननस, पपई, ही फळांचा बाळाच्या आहारात समावेश करा. पुढील भागात लोहयुक्त आहाराची माहिती घेऊयात.

(लेखिका आहारतज्ज्ञ आहेत.)