यकृत कार्य चाचण्या

- डॉ. विराज वैद्य, संस्थापक, मेधा-एआय

भारताच्या दोलायमान आणि वैविध्यपूर्ण लँडस्केपमध्ये, जिथे प्रत्येक प्रदेश आपापल्या विशिष्ट चवी आणि आहाराच्या रीतिरिवाजांचा अभिमान बाळगतो, तिथे आपल्या यकृताचे आरोग्य आपण जीवनातील पाककलेचा आनंद कसा अनुभवतो आणि त्याचा आनंद घेतो यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. यकृत अनेकदा शरीराचे वैयक्तिक डिटॉक्स केंद्र म्हणून ओळखले जाते. आपण जे काही खातो, पितो आणि श्वास घेतो त्या प्रत्येक गोष्टीवर यकृत प्रक्रिया करते. हा महत्त्वाचा अवयव उत्तम प्रकारे काम करत असल्याची खात्री कशी करायची? हे यकृत कार्य चाचण्या (LFTs) त्यासाठी उपयोगी पडतात.

यकृत फंक्शन चाचण्यांवर एक नजर टाकूया. तुमच्या यकृताची एक व्यस्त कारखाना म्हणून कल्पना करा. यकृत कार्य चाचण्या नियमित ऑडिटसारख्या असतात, ज्यात ही फॅक्टरी सुरळीत चालू आहे की नाही हे तपासले जाते. या चाचण्या तुमच्या रक्तातील विशिष्ट एन्झाईम्स आणि प्रथिनांचे स्तर मोजतात. वाढलेली किंवा कमी झालेली पातळी ही पहिली सूचना असू शकते, जी तुम्हाला सांगते, की तुमचे यकृत कदाचित तणावाखाली असेल, नुकसान होत असेल किंवा ते पाहिजे तितके कार्यक्षमतेने काम करत नसेल.

चाचणी परिणाम

एएलटी आणि एएसटीसारखे एन्झाईम्स : यकृत कारखान्यातील कामगारांप्रमाणे याचा विचार करा. जास्त संख्येचा अर्थ असा असू शकतो, की कामगार जास्त तणावग्रस्त आहेत, जे यकृताच्या पेशींचे नुकसान दर्शवितात.

बिलीरुबिन : यकृत जुन्या लाल रक्तपेशी तोडते, तेव्हा हा पदार्थ तयार होतो. उच्च बिलीरुबिनमुळे कावीळ होऊ शकते, ज्यामुळे तुमची त्वचा आणि डोळे पिवळसर होऊ शकतात.

अल्ब्युमिन आणि एकूण प्रथिने : ही कारखान्यातून बाहेर पडणारी उत्पादने आहेत. कमी पातळी सूचित करू शकते, की यकृत पुरेसे उत्पादन करत नाही.

यकृत बिघडल्याची लक्षणे

जेव्हा काहीतरी चुकते तेव्हा तुमचे शरीर अनेकदा सिग्नल पाठवते. तुम्हाला यकृत बिघडल्याची लक्षणे जाणवत आहेत का हे तपासण्यासाठी खालील प्रश्नांची ‘होय’ किंवा ‘नाही’ उत्तरे द्या :

• तुम्हाला अनेकदा कोणत्याही स्पष्ट कारणाशिवाय थकवा किंवा अशक्तपणा जाणवतो का?

• तुमची त्वचा किंवा डोळे (कावीळ म्हणून ओळखली जाणारी स्थिती) पिवळे पडल्याचे तुमच्या लक्षात आले आहे का?

• तुम्हाला ओटीपोटात वेदना होत आहे, विशेषत: उजव्या बाजूला वरच्या भागात?

• तुम्ही तुमच्या पाय, घोट्या किंवा ओटीपोटात कोणतीही असामान्य सूज पाहिली आहे का?

• तुम्हाला सहज जखमा होतात का?

• तुम्ही यापैकी कोणत्याही प्रश्नाला ‘होय’ असे उत्तर दिल्यास, डॉक्टरांशी बोलणे आणि यकृत कार्य चाचण्या करण्याचा विचार करणे महत्त्वाचे असू शकते.

यकृताचे आरोग्य स्वीकारणे

ज्याप्रमाणे आपण आपल्या मनाचे आणि शरीराचे पालनपोषण करतो, त्याचप्रमाणे आपल्या यकृताची काळजी घेणे आवश्यक आहे. यकृत कार्य चाचण्यांचे महत्त्व समजून घेणे आणि संभाव्य यकृत बिघडण्याची चिन्हे ओळखणे ही आपले आरोग्य राखण्यासाठी महत्त्वपूर्ण पाऊले आहेत. आपल्या यकृताच्या आरोग्याकडे लक्ष देण्यास वचनबद्ध होऊ या, जीवनातील अभिरुची आणि अनुभवांची समृद्ध टेपेस्ट्री अनुभवण्याची खात्री करू या. लक्षात ठेवा, तुमचे यकृत हे तुमच्या आरोग्याचे सहायक आहे.