रक्तगणना समजून घेताना!

- डॉ. विराज वैद्य, संस्थापक, मेढा-एआय

रक्त तपासणीच्या महत्त्वपूर्ण जगात आपले स्वागत आहे! तुम्ही कधीही नियमित तपासणी केली असेल, तर तुमची पूर्ण रक्तगणना (CBC) चाचणी होण्याची शक्यता खूप जास्त आहे. हे तुमच्या रक्तासाठी ‘आरोग्य अहवाल कार्ड’सारखे आहे, परंतु या सगळ्याचा अर्थ काय? रक्तगणनेबद्दल अधिक जाणून घेऊयात.

आपल्या रक्तात काय आहे ते समजून घेऊया? ‘सीबीसी’वर एक नजर टाकूयात.

तुमच्या रक्ताचा वेगवेगळ्या प्रकारच्या रहिवाशांसह एक गजबजलेले शहर म्हणून विचार करा. प्रत्येकाची महत्त्वपूर्ण भूमिका आहे. ‘सीबीसी’ ही एका जनगणनेसारखी आहे. ती या रहिवाशांची गणना करते आणि त्यांची संख्या तपासते.

लाल रक्तपेशी (RBCs) - तुमच्या शरीराची ऑक्सिजन वितरण सेवा

ते काय करतात?

RBC हे लहान डिलिव्हरी ट्रकसारखे असतात, ते तुमच्या फुफ्फुसातून शरीराच्या इतर भागात ऑक्सिजन घेऊन जातात आणि कार्बन डायऑक्साइड श्वास सोडण्यासाठी परत येतात.

CBC तुम्हाला काय सांगते?

RBC ची संख्या, त्यांचा आकार आणि हिमोग्लोबिनचे प्रमाण (ऑक्सिजन वाहून नेणारे प्रथिने) तुमच्या शरीराची ऑक्सिजन वितरण प्रणाली व्यवस्थित काम करत आहे की नाही हे सांगू शकते.

पांढऱ्या रक्तपेशी (WBCs) - तुमच्या रोगप्रतिकारक प्रणालीचे सैनिक

ते काय करतात?

WBCs हे तुमच्या शरीराचे रक्षण करणारे असतात, नेहमी संसर्ग, जीवाणू आणि इतर आक्रमणकर्त्यांशी लढण्यासाठी पहात असतात.

CBC तुम्हाला काय सांगतो?

WBC ची संख्या आणि प्रकार तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती किती चांगल्या प्रकारे कार्य करत आहे आणि संसर्गाविरुद्ध सतत लढाई सुरू आहे का, हे दर्शवू शकते.

प्लेटलेट्स - उपचारांसाठी प्रथम प्रतिसादकर्ते

ते काय करतात?

प्लेटलेट्स हे आपत्कालीन प्रतिसादकर्त्यांसारखे असतात, ते गुठळ्या तयार करण्यासाठी आणि रक्तस्त्राव थांबवण्यासाठी जखमेच्या ठिकाणी वेगाने पोहोचतात.

CBC तुम्हाला काय सांगतो?

प्लेटलेटची संख्या आपल्या रक्ताची गुठळी किती चांगली होते आणि जास्त रक्तस्त्राव किंवा रक्त गोठण्याचे विकार होण्याचा धोका असल्यास सांगते.

फन टाइम - ‘सीबीसी’ क्विझ!

वेगवेगळ्या रक्तपेशींच्या संख्येचा अर्थ काय असू शकतो याचा तुम्ही अंदाज लावू शकता का ते पाहू या!

१. तुमची RBC संख्या कमी असल्यास -

अ) सुपर हायड्रेटेड

ब) संसर्ग होणे

क) थकवा किंवा अशक्तपणा जाणवणे

२. उच्च WBC संख्या याचा अर्थ असा होऊ शकतो -

अ) तुम्ही पूर्णपणे निरोगी आहात

ब) तुमचे शरीर संसर्गाशी लढत आहे

क) तुम्ही तरुण होत आहात

३. तुमची प्लेटलेटची संख्या जास्त असेल तर ते सूचित होते -

अ) तू सुपरहिरो आहेस

ब) क्लॉटिंग विकारांचा धोका

क) आपल्याकडे खूप जीवनसत्त्वे आहेत

काही महत्त्वाचे मुद्दे

तुमचे एकूण आरोग्य समजून घेण्यासाठी तुमची ‘सीबीसी’ महत्त्वाची चाचणी आहे. हे गुंतागुंतीचे वाटत असले तरी, मूलभूत गोष्टी जाणून घेतल्याने तुम्हाला तुमच्या डॉक्टरांशी अधिक माहितीपूर्ण संभाषण करण्यास आणि तुमच्या आरोग्य सेवा प्रवासात सक्रिय भूमिका घेण्यास सक्षम बनवू शकते.

क्विझ उत्तरे -

१. क. थकवा किंवा अशक्तपणा जाणवणे

२. बी. तुमचे शरीर संसर्गाशी लढत आहे

३. बी. क्लॉटिंग विकारांचा धोका

ही फक्त मूलभूत मार्गदर्शक तत्त्वे आहेत. तुमच्‍या ‘सीबीसी’ परिणामांच्‍या संपूर्ण माहितीसाठी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.