वयानुसार बाळाच्या डोक्याचा आकार किती असावा ? अतिवाढ कशाचे लक्षण ?

मुंबई : बाळाच्या डोक्याचा आकार महत्त्वाचा असतो कारण त्याच्या कवटीचा आकार मेंदूचा विकास दर्शवतो. याच कारणास्तव डॉक्टर प्रत्येक वेळी तपासणी दरम्यान बाळाच्या डोक्याची रुंदी मोजतात, विशेषतः जन्माच्या पहिल्या ६ महिन्यांत.

बाळाचे डोके मोजण्यासाठी, डॉक्टर किंवा नर्स बाळाच्या डोक्याभोवती एक लवचिक मापन टेप लावतात. ही टेप भुवया आणि कानांवरून जाते आणि डोक्याच्या मागील बाजूस जाते. अशाप्रकारे, डॉक्टर प्रत्येक भेटीत मुलाच्या डोक्याचा आकार मोजतात. जर मुलाच्या डोक्याची रुंदी सामान्य पद्धतीने वाढत नसेल, तर ते मुलाच्या मेंदूचा योग्य विकास होत नसल्याचे लक्षण असू शकते.

जर बाळाची कवटी खूप वेगाने वाढत असेल, तर ते हायड्रोसेफलससारख्या समस्येचे लक्षण असू शकते. दोन्ही प्रकरणांमध्ये, डॉक्टरांची मदत घ्यावी. जर तुम्हाला नुकतेच बाळ झाले असेल किंवा मूल होणार असेल तर तुम्हाला बाळाच्या वाढीशी संबंधित काही गोष्टी माहीत असणे आवश्यक आहे.

सेंटर फॉर डिसीज कंट्रोल अँड प्रिव्हेंशननुसार, जन्माच्या वेळी पूर्ण-मुदतीच्या बाळाच्या डोक्याची रुंदी ३४.९ सेमी असावी, परंतु हे मोजमाप जन्मानंतर काही दिवसांनीच घेतले पाहिजे. एका महिन्याच्या बाळाच्या डोक्याचा आकार ३८.१ सेमी असावा. एकाच वयाच्या मुला-मुलींच्या डोक्याच्या रुंदीत फरक असू शकतो. मुलाच्या डोक्याच्या आकारावर अनुवांशिक प्रभाव देखील असतो. जर वडिलांचे डोके रुंद असेल तर मुलाचे डोके देखील असे असू शकते.

प्रत्येक मूल वेगळे असते आणि त्यांच्या विकासाचा वेगही वेगळा असतो. हे डोक्याच्या रुंदीच्या बाबतीत देखील खरे आहे. साधारणपणे असे मानले जाते की ६ महिन्यांपर्यंत, मुलाचे डोके छातीपेक्षा सुमारे २ सेमी मोठे असते.

पहिल्या चार महिन्यांत वाढ झपाट्याने होते आणि सहा महिने ते दोन वर्षे छाती आणि डोके यांचा आकार सारखाच राहतो. दोन वर्षांच्या वयानंतर शरीराची वाढ डोक्यापेक्षा वेगाने होते.

जन्मानंतर लगेचच, डॉक्टर बाळाच्या डोक्याच्या आकाराची नोंद करण्यास सुरुवात करतात आणि काळजी करण्यासारखे काही असल्यास पालकांना कळवतात. डोक्याच्या आकारासह समस्या क्वचितच दिसून येतात आणि त्या इतर आरोग्य समस्यांसह अनेकदा उद्भवतात.

मूत्र, हृदय, हाडांचा सापळा आणि गुदद्वारासंबंधीचा विकृती आणि सेरेब्रल पाल्सी आणि एपिलेप्सी या काही समस्या आहेत ज्यामुळे बाळाच्या डोक्याच्या आकारावर परिणाम होऊ शकतो. वेळेवर निदान आणि उपचार करून या समस्या वाढण्यापासून रोखल्या जाऊ शकतात.