स्त्रियांचे मानसशास्त्र

- डॉ. मलिहा साबळे

डिप्रेशन, चिंता आणि इटिंग डिसॉर्डरसारख्या मानसिक आरोग्याच्या समस्या पुरुषांपेक्षा स्त्रियांना जाणवण्याची शक्यता जास्त असते. हे मासिक पाळी, गर्भधारणा आणि रजोनिवृत्तीशी संबंधित हार्मोनल बदल; तसेच जीवनावश्यक गोष्टींसह इतर जबाबदाऱ्यांच्या दबावामुळे असू शकते.

याव्यतिरिक्त, स्त्रियांना लैंगिक हिंसा आणि घरगुती अत्याचारासारखे आघात होण्याची शक्यता असते, जे मानसिक आरोग्य समस्या वाढण्यास कारणीभूत होऊ शकतात. स्त्रियांमध्ये सर्वांत सामान्य मानसिक आरोग्य समस्यांपैकी एक म्हणजे डिप्रेशन.

स्त्रियांना डिप्रेशन येण्याची शक्यता पुरुषांपेक्षा दुप्पट असते आणि लक्षणे अधिक तीव्र आणि दीर्घकाळ टिकणारी असू शकतात. उदासीनता असलेल्या स्त्रियांना दुःख, निराशा आणि नालायकपणाची भावना; तसेच थकवा आणि निद्रानाश यांसारखी शारीरिक लक्षणे जाणवू शकतात. त्या स्वत:ची हानी आणि आत्महत्येच्या प्रयत्नांमध्ये गुंतण्याचीदेखील शक्यता असते.

महिलांमध्ये चिंता ही आणखी एक महत्त्वाची मानसिक आरोग्य समस्या आहे. सामान्य चिंता विकार, पॅनीक डिसऑर्डर आणि सामाजिक चिंता विकार यांसारख्या विकारांचा अनुभव पुरुषांपेक्षा स्त्रियांना जास्त असतो. चिंताग्रस्त महिलांना जास्त काळजी, भीती आणि शारीरिक लक्षणे जसे की हृदयाची धडधड आणि श्वासोच्छवासाचा त्रास जाणवू शकतो.

महिलांमध्ये इटिंग डिसॉर्डरदेखील अधिक सामान्य आहेत. ॲनोरेक्सिया नर्व्होसा, बुलिमिया नर्वोसा आणि टू-इटिंग डिसॉर्डरसारख्या खाण्याच्या विकारांचे गंभीर शारीरिक आणि मानसिक परिणाम होऊ शकतात.

स्त्रियांच्या मानसशास्त्राचा एक महत्त्वाचा घटक म्हणजे त्यांचे सामाजिक ओरिएंटेशन. त्या पुरुषांपेक्षा नातेसंबंध आणि सामाजिक संबंधांना प्राधान्य देतात. हा कल कदाचित उत्क्रांतीवादी घटकांनी प्रभावित झाला आहे,

कारण स्त्रिया अगदी पूर्वीपासून त्यांच्या आणि त्यांच्या मुलांच्या जगण्यासाठी सोशल नेटवर्क्सवर अवलंबून आहेत. याव्यतिरिक्त, तणाव किंवा आघाताच्या वेळी महिलांना सामाजिक समर्थन मिळण्याची अधिक शक्यता असते.

ज्यामुळे त्यांना अधिक प्रभावीपणे सामना करण्यास मदत होते. स्त्रियांच्या मानसशास्त्रावर त्यांच्याकडून सांस्कृतिक आणि सामाजिक अपेक्षांचाही परिणाम होतो. या अपेक्षा स्त्रियांच्या स्व-प्रतिमा आणि वर्तनाला आकार देऊ शकतात, ज्यामुळे त्या स्वतःच्या गरजांपेक्षा इतरांच्या गरजांना प्राधान्य देतात.

स्त्रियांचे मानसशास्त्र हा एक गुंतागुंतीचा आणि सूक्ष्म विषय आहे जो अनेक घटकांद्वारे आकारला जातो. अधिक न्याय्य आणि न्याय्य जग निर्माण करण्यासाठी महिलांचे मानसशास्त्र समजून घेणे आणि त्यांचे कौतुक करणे आवश्यक आहे, जिथे प्रत्येकजण भरभराट करू शकेल आणि त्यांच्या पूर्ण क्षमतेपर्यंत पोहचू शकेल.