World Bamboo Day : चिवाकाठीला हवी हक्काची बाजारपेठ

असळज : गगनबावडा तालुक्यात कित्येक पिढ्यांपासून बांबूचे (चिवाकाठी) उत्पादन घेतले जाते. तालुक्‍यात चिवाकाठी मोठ्या प्रमाणात उपलब्‍ध असून, डोंगराळ तसेच पडीक जमिनीतही यातून चांगल्या पद्धतीने उत्पन्न मिळते. कमी खर्चात वर्षाला लाखोंचे उत्पादन मिळवून देणाऱ्या व तालुक्याची वार्षिक उलाढाल कोटीत असणाऱ्या चिवाकाठीच्या विक्रीसाठी गगनबावडा तालुक्यातच हक्काची बाजारपेठ असणे गरजेचे आहे.

गगनबावडा तालुक्यात असणारा बांबू हा माणगा या जातीचा असून, त्याची चिवा, मेसकाठी या नावाने ओळख आहे. तालुक्यातील प्रत्येक गावात बांबूचे पीक कमी-अधिक प्रमाणात घेतले जाते. बांबू तोडून कोल्हापूरच्या बाजारपेठेत नेऊन विक्री करणाऱ्या शेतकऱ्यांची संख्याही तालुक्यात मोठी आहे. केवळ बांबू उत्पादित करायचा आणि व्यापाऱ्यांमार्फत विक्री करायचा व त्यातून मिळणाऱ्या उत्पन्नात समाधान मानायचे, अशी तालुक्यातील सद्यस्थिती आहे.

आज बाजारपेठेत माणगा जातीच्या बांबूला सर्वाधिक मागणी आहे. बागायती फळपिकांना आधार देण्यासाठी व कारागिरांना विणकामासाठी या बांबूचा वापर होतो. बांधकाम व्यवसायात आरसीसी कामाच्या पायाडासाठी तसेच बुरूड समाजातून सुपे, बुट्ट्या तयार करण्यास या बांबूला विशेष प्राधान्य दिले जाते. अलीकडे मोठमोठ्या पंचतारांकित हॉटेल व रेस्टारंटमध्ये बांबू हाऊस निर्मितीसाठी या माणग्याचा वापर होत आहे.

तालुक्‍यात मोठ्या प्रमाणात उपलब्‍ध असणाऱ्या या चिव्‍यांच्‍या विक्रीस कोल्हापूर शहर व उपनगरांत बाजारपेठ उपलब्‍ध आहे. तालुक्यात चिवा तोडणी करून तो कोल्‍हापूरच्‍या बाजारपेठेत विक्रीसाठी न्यावा लागतो. याठिकाणचे व्‍यापारी भाव पाडून मागतात. तालुक्यातील चिवाकाठी कवडीमोल दराने खरेदी करून ती कोल्‍हापूर, सांगली जिल्ह्यांतील व्यावसायिक व द्राक्ष बागायतदारांना पुरविणारे अनेक व्‍यापारी गगनबावड्यात आहेत. यात शेतकऱ्यांचे आर्थिक नुकसान होत आहे. तालुक्यातील चिवाकाठीस असलेली मोठी मागणी, त्यापासून तयार होणारी विविध उत्पादने याचा विचार करता तालुक्यातच चिवा विक्रीसाठी हक्‍काची बाजारपेठ होण्याची गरज आहे.

तालुक्यातून वर्षाकाठी ५०० ते ८०० ट्रक चिव्यांच्या विक्रीतून १५ ते १६ कोटींची उलाढाल होते. बल्कोवा, टुल्डा व माणगा जातींची बांबूंची २०० एकर क्षेत्रावर लागवड झाली आहे. बल्कोवा जातीचा बांबू हा एकरात ४० ते ५० टन निघत असून, वीजनिर्मितीत इंधन म्हणून त्याचा वापर करण्याच्या चाचण्या झाल्या आहेत. चिवाकाठीस चांगला दर मिळावा, यासाठी शासनाने गगनबावडा तालुक्यात बाजारपेठ निर्माण करण्यास प्रयत्न करणे गरजेचे आहे.

- अरुण वांद्रे, इंधन व्यवस्थापक, सहवीजनिर्मिती प्रकल्प,

डी. वाय. पाटील साखर कारखाना, असळज