डॉ. रिता मदनलाल शेटीया
संस्थापिका, रिता इंडिया फाउंडेशन
स्त्री-पुरुष समानतेच्या विषयावर नेहमीच चर्चा होत असते. त्यामध्ये राजकीय प्रतिनिधित्वापासून नोकऱ्यांमधील वेतनापर्यंत सर्व मुद्दे चर्चेत येत असतात. त्यातील आणखी एक महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे, महिलांसाठी असणाऱ्या विशेष वस्तूंसाठी त्यांना जास्त किंमत मोजावी लागते. अनेक वेळा महिला व पुरुषांसाठी समान वाटणाऱ्या वस्तू किंवा सेवांसाठी जास्त पैसे मोजावे लागतात. त्याला ‘गुलाबी कर’ असा शब्दप्रयोग वापरण्यात येतो.
‘गुलाबी कर’ म्हणजे महिलांसाठी विकल्या जाणाऱ्या उत्पादनांच्या आणि पुरुषांसाठी बनवल्या जाणाऱ्या उत्पादनांच्या किमतीतील फरक. हा कर म्हणजे तुम्हाला सरकारला अधिकृत कर किंवा तत्सम असे काहीही द्यावे लागत नाही. त्याऐवजी, हा एक अतिरिक्त खर्च आहे. पुरुषांना विकल्या गेलेल्या समान उत्पादनांच्या तुलनेत काही कंपन्या महिलांना विकल्या जाणाऱ्या उत्पादनांसाठी आकारल्या जाणाऱ्या अतिरिक्त किंमतीचे वर्णन करण्यासाठी वापरली जाणारी ही संज्ञा आहे. कंपन्या निळ्या (पुरुष) आवृत्त्यांच्या तुलनेत गुलाबी (स्त्री) उत्पादनांसाठी अधिक शुल्क आकारतात, तेव्हा अतिरिक्त महसूल सरकारकडे जात नाही, परंतु कंपन्यांनाच त्याचा फायदा होतो.