वसंत ऋतू आगमन : निष्पर्ण झाडांना रोमांच फुटे, गुलाबी तांबूस पालवी नटे!

श्रीपाद टेंबेवसंत हा ऋतूंचा बादशहा. त्याचं आगमन झालं म्हणजे सृष्टीत चैतन्य निर्माण होतं. शिशिरामध्ये पानगळ झालेल्या वृक्षांना नवी पालवी फुटते. हिरवी, तांबूस, कोवळी पालवी वृक्षांच्या फांद्यांवर कुठून, कशी, कधी प्रकटते कळत नाही, पण त्या कोवळ्या पालवीमुळे देठ तुटण्याचं दु:ख झाडं विसरत असतील हे नक्की..वसंत ऋतू हा कवितेचाच विषय. कवितेला स्थळ, काळ वा भाषेचं बंधन नाही, तिला फक्त हृदयाची भाषा असते. वसंतही असाच ऋग्वेदापासून, रवींद्रनाथ टागोरांच्या काव्यापर्यंत बहरून आला आहे. संस्कृत, मराठी, हिंदी, उर्दू कवितांमध्ये वसंत आपल्या रंगीबेरंगी पताका नाचवीत आला आहे.वसंत हा ऋतूंचा बादशहा. त्याचं आगमन झालं म्हणजे सृष्टीत चैतन्य निर्माण होतं. शिशिरामध्ये पानगळ झालेल्या वृक्षांना नवी पालवी फुटते. हिरवी, तांबूस, कोवळी पालवी वृक्षांच्या फांद्यांवर कुठून, कशी, कधी प्रकटते कळत नाही, पण त्या कोवळ्या पालवीमुळे देठ तुटण्याचं दु:ख झाडं विसरत असतील हे नक्की. पानं गळून पडल्यामुळे त्या देठाला झालेल्या जखमा निसर्ग असा भरून काढत असतो. लगोलग पानाआडून कळ्या डोकवायला लागतात, मग झाडं लगडून जातात फुलांनी. आणि आसमंत एका अनामिक गंधाने भरून जातो. वसंत आल्यावर सुगंधी फुलं फुलतात, की फुलं फुलल्यावर वसंत येतो असा प्रश्न पडावा, असाच हा निसर्गाचा नित्यचमत्कार असतो. .आता वातावरणात आल्हाददायक वाऱ्याच्या झुळकीबरोबर मंद सुगंधाची नशा वाहू लागते. कोणालाही धुंद करणारी ही नशा. प्रेमी युगुलांना तर ही पर्वणीच असते. प्रेमासक्त युगुलं प्रणयगंधानं धुंद होतात. त्यांच्या अंगोअंगी वसंत बहरतो, मोहरतो. काळ्या कुंतलांवर शुभ्र गजरे विराजमान होतात. गालावर लाली पसरते. प्रेमिकांचं यौवन धुंद प्रणयमीलनासाठी परस्परांना साद घालतं. वसंत आला, की धुंद प्रणयगीतं ओठावर येतात. पहाटेचा मंद, शीतल वारा हृदयाला स्पर्शून जातो आणि कानात कुजबुजून जातो. कविमनाला काव्याचे धुमारे फुटतात. या काव्यावर प्रतिमा आणि प्रतीकांची फुलं फुलतात. वसंताच्या निखळ सौंदर्याचं वर्णन करताना त्यांचे शब्द अपुरे पडतात. उर्दू शायर फैज अहमद फैज म्हणतात -‘रात यूँ दिल में तिरी याद आयीजैसे वीराने में चुपके से बहार आ जाए,जैसे सहराओे ं मे ंहौले से चले बाद-ए-नसीमजैसे बीमार को बे-वज्ह क़रार आ जाये’हृदयात आशेची पालवी फुटते तेव्हा वसंताची चाहूल लागते. त्यावेळी उजाड रानातसुद्धा शीतल वारे वाहू लागतात आणि .सखा/ सखीची साद व्याकूळ करते. क्वचित विरहाच्याही वेदना असतील, पण दु:खाचा लवलेशही नसतो. वसंताचं प्रेमाशी, प्रणयाशी, चैतन्याशी, आनंदाशी असं घनिष्ठ नातं आहे. ओसाड जीवनात ओंजळभर आनंदाची फुलं टाकली, की त्यांचा सुगंध आसमंतात पसरतो. हा आनंद अविनाशी म्हणावा असाच. तो एका वेगळ्याच जगात घेऊन जातो.वसंताच्या सहवासात राहणाऱ्या मनुष्याला स्थळ, काळ, वेळ यांचं भान राहात नाही. तो सगळं विसरून गीत गुणगुणायला लागतो. थोडक्यात त्याला असं म्हणायचं असतं, की मंद वारा सुटला आहे, सुकुमार फुलं हसत आहेत आणि हा वसंत प्रेमाचंगाणं गात आहे. वृक्षांवर असलेली कोवळी पानं, फुलं आणि त्यांच्यावर बागडणारे पक्षी यांच्या रूपानं हा वसंत आपल्याशी बोलत असतो.वसंताचं येणं शब्दबद्ध करताना कवयित्री शांताबाई शेळके यांनी म्हटलं आहे -‘आला गं वसंत आलासे फाग, अवघ्या वना ये नवखी जागपळस, पांगारे भडक लाल, अंगाला माखून येती गुलालरानात पेटली फुलांची आग, अवघ्या वना ये नवखी जाग.निष्पर्ण झाडांना रोमांच फुटे, गुलाबी तांबूस पालवी नटेदऱ्यात खोऱ्यात उठले बाग, अवघ्या वना ये नवखी जाग...वसंताचं नातं झाडांशी, पानाफुलांशी जसं आहे तसंच कोकिळाच्या सुमधुर कंठाशीदेखील आहे. कोकिळाच्या कंठातून निघालेली गोड लकेर हृदयाला स्पर्शून जाते. वसंतात आम्रवृक्षाला मोहोर येतो. मोहोरावर सुगंधित फुले फुलतात. डेरेदार वृक्षाच्या पानाच्या आडून हळूच कुहूकुहू असा स्वर उमटतो. हे सर्व अनुभव माणसाच्या हृदयाच्या कप्प्यात साठवले जातात. ते पुन्हा पुन्हा अनुभवता आले नाहीत तर चुकल्यासारखं वाटतं.प्रिय व्यक्ती व वसंत दोघंही सारखेच. वियोग आणि मीलन हे सारखंच. प्रिय व्यक्तीचं निघून जाणं आणि वसंताचं जाणं कविमनाला सारखंच दु:ख देतं. या वसंताला आपल्या आयुष्यात येण्यासाठी निसर्गाची सोबत पाहिजे. पण काळ फारच बदलला आहे. माणसं निसर्गापासून दूर जात आहेत. निसर्गावर कठोर आघात होत आहेत. वृक्षांची कत्तल होऊन सिमेंटची जंगलं पसरत आहेत. पशू-पक्ष्यांच्या, किटकांच्या अनेकानेक प्रजाती नामशेष होत आहेत, कशीबशी तग धरून उभ्या असलेल्या झाडांचा श्वास गुदमरतो आहे. तिथंही वसंत असतो. परंतु विद्रूपतेकडे झुकणाऱ्या शहरीकरणामुळे हृदयाच्या कप्प्यात जपलेला वसंत आता उरलाय तो फक्त आठवणींमध्येच!-----------------.Smoking Kills : सिगारेटची सवय मोडण्यात 'महागाई' चा मोलाचा वाटा; संशोधनातून बाब समोर .ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

वसंत ऋतू आगमन : निष्पर्ण झाडांना रोमांच फुटे, गुलाबी तांबूस पालवी नटे!

श्रीपाद टेंबे

Related Stories