पुणे - सह्याद्रीच्या डोंगररांगांमध्ये कित्येक वर्षांपासून कमी तीव्रतेच्या भूकंपाचे धक्के बसत असतात. त्याचे कारण शोधण्यात भूगर्भ शास्त्रज्ञांना यश आले आहे. मॉन्सूनमुळे निर्माण होणाऱ्या स्थानिक भूगर्भ रचनेमुळे असे सौम्य भूकंपाचे धक्के बसत असल्याचे संशोधनातून स्पष्ट झाले आहे. नोव्हेंबर २०१८ मध्ये राज्यातील पालघर जिल्ह्यातील धूंधळवाडी परिसरात भूकंपाची निरीक्षणे घेण्यात आली. त्यातून हे संशोधन समोर आले.
टेक्‍नोफिजिक्‍स या शोधपत्रिकेत नुकताच हा शोधनिबंध प्रकाशित झाला आहे. हैदराबाद येथील राष्ट्रीय भू-भौतिक संशोधन संस्थेचे शास्त्रज्ञ आणि या संशोधनाचे मुख्य शास्त्रज्ञ डॉ. विनीत गहलौत म्हणाले, ‘‘पालघरमधील २०१८ मध्ये सुरू झालेल्या सौम्य भूकंपाची मालिका अजूनही चालू आहे. मागील १७ महिन्यांत १६ हजारपेक्षा अधिक भूकंप आले आहेत. रिस्टर स्केलवर ०.५ ते ३.८ तीव्रतेच्या या भूकंपामुळे स्थानिक लोक दहशती आहेत.’’
मोठ्या भूकंपाची शक्‍यता नाही
हे भूकंप ज्वालामुखी किंवा जमीन सरकल्यामुळे निर्माण झालेले नाहीत. त्यामुळे या परिसरात कोणताही मोठा भूकंप होणार नसून, नागरिकांनी घाबरण्याचे कारण नाही, असे डॉ. गहलौत यांनी सांगितले. प्रत्येक वेळी भूकंपात मोठा धक्का बसेलच असे नाही, थोड्या थोड्या वेळाने एकाच ठिकाणी समूहामध्ये सौम्य भूकंपाचे धक्के बसतात. हा प्रकार काही तासांपासून कित्येक वर्षांपर्यंत चालू शकतो.
यांनी केले संशोधन
डॉ. विनीत गहलौत यांच्याबरोबरच नवी दिल्लीतील राष्ट्रीय भूकंप विज्ञान केंद्राचे वरुण शर्मा, मोनिका वधावन, जी. सुरेश व नरेश राणा, भारतीय अवकाश संशोधन संस्थेचे (इस्रो) के. एम. श्रीजीत, रितेश अग्रवाल, अहमदाबाद येथील भूकंप संशोधन केंद्राचे चारू कामरा आणि मुंबईचा भारतीय हवामान संशोधन विभागाचे के. एस. होसाळीकर व किरण वरखेडे यांचा समावेश आहे.
विशिष्ट जागेवर जास्त कालावधीसाठी सौम्य भूकंपाचे धक्के बसणे हे स्थानिक भूगर्भ हालचालीवर अवलंबून आहे. पाण्याच्या झिरप्यामुळे बदललेली भूगर्भीय रचना आणि दाब अशा भूकंपाचे कारण आहे. त्यामुळे स्थानिकांनी अजिबात घाबरण्याचे कारण नाही.
- डॉ. विनीत गहलौत, मुख्य संशोधक, राष्ट्रीय भू-भौतिक संशोधन संस्था, हैदराबाद
सकाळ+ चे सदस्य व्हा
ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!
शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.