राज कपूर निर्मित आणि दिग्दर्शित आर. के. फिल्मच्या ‘बॉबी’चा (१९७३) क्लायमॅक्स जवळ जवळ येत चालला होता. राजा (ऋषी कपूर) आणि बॉबी (डिंपल कपाडिया) आपापल्या घरातून पळून इकडे तिकडे धावताहेत..अशातच एका ठिकाणी अनपेक्षितपणे एक व्यक्ती लोभी, कपटी, विकृत लालसी भाव चेहऱ्यावर आणत म्हणतो, प्रेम नाम है मेरा... प्रेम चोप्रा हीऽऽहीऽऽही... बोलता बोलता छद्मी हसतो आणि सिनेमात रोमांचित क्षण येतो. हे इतके आणि असं क्षणात घडते, की दिग्दर्शक राज कपूरची निवड एकदम अचूक ठरते.‘बॉबी’मध्ये प्रेम चोप्रांची एन्ट्री तशी खूपच उशिरा आणि अनपेक्षितपणे होते आणि मग अपेक्षेप्रमाणे त्यांना आणि त्यांच्या गँगला बेदम मारहाणही होते. ‘बॉबी’ चित्रपट डिंपल कपाडियाचा उत्स्फूर्त अभिनय, लोकप्रिय गीत-संगीताने यशस्वी ठरताना अन्य अनेक गोष्टींसह ‘प्रेम नाम है मेरा’देखील सुपरहिट झाले..इतके की काही वर्षांनंतर ‘प्रेम नाम है मेरा... प्रेम चोप्रा’ या नावाचे नाटकही संजय मोने यांनी मराठी रंगभूमीवर आणले आणि शुभारंभाच्या प्रयोगाला शिवाजी मंदिरला खुद्द प्रेम चोप्रा हजर राहिले. कालांतराने प्रेम चोप्रा यांची मुलगी रितिका नंदा हिने लिहिलेल्या प्रेम चोप्रा यांच्या चरित्राचे नाव आहे, प्रेम नाम है मेरा... प्रेम चोप्रा.एकादी गोष्ट कुठून सुरू होऊन कुठे पोहोचते हीच तर मनोरंजन क्षेत्राची खासियत आहे. नायकाला गीत-संगीत, नृत्यासह भरपूर वाव, भाव मिळतो, खलनायकाला तुलनेत कमी मिळतो; पण जास्त प्रभावी असावे लागते. राज कपूरचा नातू रणबीर कपूर यांची प्रचंड हिंसक भूमिका असलेल्या संदीप रेड्डी वांगा दिग्दर्शित ‘ॲनिमल’ (२०२३) या चित्रपटात प्रेम चोप्रांनी बड्डे दाजी साकारला. या दोन चित्रपटांत पन्नास वर्षांचा कालावधी गेला; पण प्रेम चोप्रा कायम..खरं तर प्रेम चोप्रांच्या करिअरला चक्क ६५ वर्षे पूर्ण झाली. त्यांची भूमिका असलेले ‘मुड मुड के ना देख’, ‘चौधरी कर्नलसिंग’ आणि ‘हम हिन्दुस्तानी’ हे तीनही चित्रपट १९६० मध्ये प्रदर्शित झाले. त्या काळात प्रेम चोप्रा नोकरी करीत होते. अधेमधे सुनील दत्त यांची डमी अथवा पाठमोरे प्रसंग त्यांच्या वाटेला येत.प्रेम चोप्रा यांनी एस. राम शर्मा दिग्दर्शित आणि केवल कश्यप निर्मित ‘शहीद’ (१९६५)मध्ये सुखदेव ही व्यक्तिरेखा साकारली आणि ते चित्रपटसृष्टीत प्रकाशझोतात आले. राज खोसला दिग्दर्शित ‘वह कौन थी’पासून ते खलनायक झाले आणि मग मनोजकुमार दिग्दर्शित ‘उपकार’ (१९६७), राज खोसला दिग्दर्शित ‘दो रास्ते’ (१९६९) या दोन्ही चित्रपटाच्या यशाने प्रेम चोप्रा व्यवस्थित स्थिरावले..प्राण यांनी ‘उपकार’पासून चरित्र भूमिकांकडे मोर्चा वळवल्याने प्रेम चोप्रा यांना करिअर लिफ्टसाठी चांगली संधी मिळाली. त्याच सुमारास एकेकाळचे हीरो अजितने बी. प्रकाश राव दिग्दर्शित ‘सूरज’पासून तर प्रेमनाथने विजय आनंद दिग्दर्शित ‘जाॅनी मेरा नाम’पासून जबरा डेंजरस व्हीलनगिरी सुरू केली आणि अर्थातच प्रेम चोप्रा यांना पडद्यावर पापं करायला जास्त कपटीपणा करावा लागला. स्पर्धा म्हणतात ती हीच असते आणि या स्पर्धेत टिकायचे तर भूमिकेत रंग भरायला हवाच..के. एन. सिंग, जीवन, जयंत, मदन पुरी, अन्वर हुसेन यांचा जम बसला होताच, मनमोहन, टकलू शेट्टी, केशव राणा, एम. राजन, देवकुमार, सूधीर, सी. एस. दुबे, श्याम, कमल कपूर, पिऺचू कपूर, तिवारी, कंवल सिंग असे लहान-मोठे व्हीलन स्थिरावले होते.आपले रमेश देवही हिंदीत अनेकदा खलनायक साकारत आणि डॅनी डेन्झोपा, नरेंद्रनाथ, सुजीतकुमार, रणजित, भरत कपूर, मॅक मोहन, गोगा कपूर, मोहन शेरी, सुरेश ओबेरॉय, रूपेशकुमार, भरत कपूर, भूषण तिवारी, रझा मुराद, गुरबचन सिंग, गुलशन ग्रोव्हर असे आणखीन काही व्हीलन भरती झाले..याच काळात विनोद खन्ना आणि शत्रुघ्न सिन्हाही व्हीलनगिरीच करत होते, तीदेखील भारी होती; पण काहीना काही कारणास्तव हीरोगिरीकडे वळले. आजूबाजूला अशी जाणवणारी स्पर्धा असताना फक्त आणि फक्त वेगळेपण उपयोगी पडते.साचेबंद मसालेदार मनोरंजक चित्रपटात ते तसे अवघड; पण एकीकडे राजेश खन्नांच्या चलतीच्या काळातील चित्रपटात प्रेम चोप्रा हुकमी व्हीलन झाले. प्रेम चोप्रांनी कधी डोळे वटारून, कधी विचित्र, विक्षिप्त हावभाव करीत तर कधी विशिष्ट शैलीत संवादफेक करत जम बसवला..प्रेम चोप्रा यांनी राजेश खन्नांच्या ‘डोली’, ‘दो रास्ते’, ‘कटी पतंग’, ‘प्रेम नगर’, ‘अजनबी’, ‘आंचल’, ‘मेहबूबा’, ‘सौतन’, ‘उचे लोग’ अशा एकूण १९ चित्रपटांत भूमिका साकारल्या. प्रेम चोप्रांची बिंदूसोबतही जोडी जमली. बी. आर. चोप्रा दिग्दर्शित ‘दास्तान’ (१९७२)मध्ये दिलीपकुमार यांची दुहेरी भूमिका आहे.एकाची प्रेयसी शर्मिला टागोर तर एकाची पत्नी बिंदू. ती बदफैली, जालिम, कपटी आहे आणि तिच्या प्रियकराच्या भूमिकेत प्रेम चोप्रा. पडद्यावरचे नाव राजन. अर्थात अशा व्यक्तिरेखा प्रेक्षकांच्याही दृष्टीने व्हीलनच; पण तीच खरी कामाची पोचपावती असते. हा चित्रपट रसिकांनी नाकारला; पण आजही या चित्रपटातील बिंदू आणि प्रेम चोप्रांची दखल घेतली जाते..प्रेम चोप्रांची वाटचाल वेगात सुरू झाली. ‘जवाब’ चित्रपटात जमीनदाराचा कपटी मुलगा, ‘कटी पतंग’मधील कैलास, ‘हलचल’ चित्रपटातील महेश जेटली, ‘किमत’ चित्रपटातील शक्तिमान, ‘काला सोना’ चित्रपटातील पॉपी सिंग अशा खलनायकी व्यक्तिरेखा. तसेच ‘हरे राम हरे राम’, ‘छुपा रुस्तम’, ‘दो अन्जाने’, ‘संन्यासी’, ‘दिलदार’, ‘दिल और दीवार’, ‘जुगनू’ अशी चित्रपटांची संख्या वाढत होती.नरेंद्र बेदी दिग्दर्शित ‘बेनाम’ (१९७४)चा किस्सा सांगायलाच हवा. चित्रपटांच्या सुरुवातीला एका रात्री भररस्त्यात एका व्यक्तीवर झालेल्या खुनी हल्ल्याला साक्षीदार असलेल्या नायकाला (अमिताभ बच्चन) सतत धमक्यांचे फोन येतात. यामुळे तो व त्याची पत्नी (मौसमी चॅटर्जी) कमालीचे हैराण झालेले असतात. पोलिस तपास सुरू असतो. एव्हाना नायकाला फोनवरचा आवाज ओळखीचा होतो..एकदा पोलिस इन्स्पेक्टरसोबत (इफ्तेखार) असतानाच एका कार्यक्रमात स्टेजवर भाषण सुरू होते आणि संतप्त झालेला नायक तिकडे धावतो आणि त्या वक्त्याला बेदम मारहाण करू लागतो. तो असतो प्रेम चोप्रा; पण त्याला संपूर्ण चित्रपटभर आवाज दिला आहे, कादर खानचा. इतकेच नव्हे तर या चित्रपटाच्या पूर्वप्रसिद्धीतही प्रेम चोप्राचे नाव पूर्णपणे टाळले होते. प्रेम चोप्राच्या कारकिर्दीतील ही अतिशय वेगळी गोष्ट.सत्तरच्या दशकात प्रेम चोप्रा ऐन भरात असतानाच ‘शोले’ (१९७५)च्या गब्बरसिंगच्या वादळाने धक्का बसलाच. अमजद खानला मागणी वाढली, आणखीन काही वर्षांनी अमरीश पुरी, मझहर खान, कुलभूषण खरबंदा मग सदाशिव अमरापूरकर आले..शक्ती कपूर, कादर खान अधूनमधून खलनायक. एका चित्रपटात तीन चार व्हीलन असले की एक प्रेम चोप्रा असत. आपले वेगळेपण नि अस्तित्व दाखवून देत. सस्पेन्स थ्रिलर असो वा डाकूपट, ग्रामीण गुन्हेगारी असो वा विदेशातील गुन्हेगारी, प्रेम चोप्रा एकदम फिट्ट.‘मैं वो बला हू जो शीसे से पत्थर को तोडते है’ (सौतन), ‘जीन के घर शीशे के होते है वो बत्ती बुझाकर सोते है’ (सौतन), ‘शराफत और इमानदारी का सर्टिफिकेट ये दुनिया सिर्फ उन्हे देता है जिनके पास दौलत है’ (आग का गोला) असे विशिष्ट लयीत डायलॉगबाजीने प्रेम चोप्रांचे अनेक संवाद हिट आहेत..प्रेम चोप्रांशी पहिली भेट निर्माते के. सी. बोकाडिया यांच्यामुळे झाली. ते कायमच मीडिया फ्रेन्डली. आपल्या चित्रपटाच्या सेटवर शूटिंग कव्हरेजसाठी आवर्जून बोलावणारे. त्यांच्या ‘फूल बने अंगारे’ (१९९१)च्या सेटवर प्रेम चोप्रांच्या सविस्तर मुलाखतीचा योग आला असता जाणवले ते त्यांचा सकारात्मक दृष्टिकोन. आपल्या करिअरमध्ये कधीही कसेही चढ-उतार येऊ शकतात, आपण आपल्या वाटेची भूमिका चोख करावी, रस्ता आपोआप आखला जातो... हे त्यांचे जणू तत्त्वज्ञान आहे.(लेखक ज्येष्ठ चित्रपट समीक्षक आहेत.).सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates, मराठी ताज्या बातम्या, मराठी ब्रेकिंग न्यूज, मराठी ताज्या घडामोडी. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.
