प्रवाही, उत्कंठावर्धक ‘गंमत’

चित्रा पालेकर यांचं आत्मचरित्र ‘तर...अशी सारी गंमत’ हे हसत-खेळत अनेक महत्त्वाच्या विषयांना हात घालणारं, आयुष्यात आलेल्या माणसांचा सर्वांगानं विचार करीत त्यांच्याबद्दलचं आपलं ठाम मत बनविणारं, पती अमोल पालेकर यांच्याबरोबरचा मोठा प्रवास नेटकेपणानं मांडणारं व घटस्फोटाच्या निर्णयाबद्दल अत्यंत संयतपणे सांगणारं,.आपल्या मुलीबद्दल समाज काय म्हणेल याचा विचार न करता तिच्यामागं ठामपणे कसं उभं राहावं याचा आदर्श घालून देणारं...असे अनेकविध धारदार पैलू असलेलं आहे. हे सर्व सांगताना स्वतःच्या आयुष्याकडं मोकळ्या व सकारात्मक दृष्टिकोनातून पाहणारं, आपल्या मर्यादा, बलस्थानं प्रत्येक ठिकाणी अधोरेखित करणारं आहे.या आत्मकथानाची शैली थेट, नर्मविनोदी, प्रत्येक गोष्ट विस्तारानं मांडणारी, एखाद्या माणसाबद्दलचं आपलं मत चुकलं असल्यास त्याची प्रांजळ कबुली देणारी व सर्व सांगताना एखाद्या प्रवाही कथेसारखी, वाचकाला कुठंही कंटाळवाणं वाटणार नाही याची काळजी घेणारी आहे..लेखिका चित्रा पालेकर यांनी आपल्या पंच्याहत्तर वर्षांच्या आयुष्याचा प्रवास चार टप्प्यांत मांडला आहे. कर्नाटकातील धारवाडमध्ये सुसंस्कृत घरात जन्मलेली चित्रा मुर्डेश्वर बालपणीच मुंबईत राहायला आली. अभ्यासात हुशार व नृत्याची आवड असणाऱ्या चित्राची शिक्षणातील प्रगती खूपच चांगली होती.मात्र त्या म्हणतात, ‘माझ्या आयुष्यातला एका मोठा विरोधाभास म्हणजे बालपणी अतिशय आवडणाऱ्या बहुतेक गोष्टी मी मोठी झाल्यावर हळूहळू बाजूला सारल्या व संबंधच नसलेल्या गोष्टी आयुष्याचा महत्त्वाचा भाग बनल्या...’ चित्रा याचं नृत्य लवकरच मागं पडलं व गावदेवीच्या शाळेत शिक्षण सुरू राहिलं..तेथून सेंट झेवियर्स कॉलजमध्ये दाखल झाल्या व टेबलटेनिस खेळण्याबरोबरच नाटकांचं विश्व समोर आलं. एका नाटकाच्या तालमीदरम्यान अतिशय बारीक शरीरयष्टी, तंग विजार, अनोख्या रंगाचा शर्ट, सरळ मऊ केस असलेल्या नवोदित कलाकार अमोल पालेकरशी ओळख झाली, पुढं मैत्री झाली व दोघं प्रेमातही पडले.अमोल त्यावेळी चित्रकार म्हणूनही ओळख निर्माण करीत होते व त्यांच्या चित्रांच्या प्रदर्शनासाठी चित्रा त्यांना प्रोत्साहित करीत होत्या. त्याचवेळी दोघांच्या घरच्यांना त्यांच्या प्रेमाबद्दल समजलं व चित्राची बी.ए.ची अंतिम परीक्षा झाल्याबरोबर दोघांचं लग्नही झालं..याच दरम्यान चित्रा यांची ओळख सत्यदेव दुबे यांच्याबरोबर झाली व त्यांना नाटकाची जादू समजू लागली. चित्रा लिहितात, ‘...आणि हळूहळू अभिनय हा नुस्ता छंद न राहता नकळत माझ्या अस्तित्वाचा महत्त्वपूर्ण भाग बनत गेला.’’ लग्नानंतरचा काळ खरोखरच नाट्यपूर्ण ठरत गेला.लग्नात अमोल यांनी न सांगता नाव ‘अनुया’ ठेवल्यामुळं चित्रा खूपच नाराज झाल्या, मात्र ‘आयुष्याला नेहमी कवटाळण्याच्या, भरभरून जगण्याच्या जन्मजात स्वभावाची जीत झाली,’ असं म्हणत माघार घेतल्याचं चित्रा यांनी लिहिलंय. पुढं असे द्वंद्वाचे प्रसंग आल्यानंतर हीच मानसिकता ठेवत संसार पुढं रेटण्याला त्यांनी महत्त्व दिलं..चित्रा यांनी आता लग्न, शिक्षण व नाटक या तिन्ही आघाड्या सांभाळायला सुरुवात केली होती व त्यामुळं त्यांची ओढाताणही खूप होत असे. अनेक प्रायोगिक व व्यावसायिक नाटकांत त्यांनी वेगवेगळ्या भूमिका साकारल्या. ‘नाट्यपूर्ण काळ’ या प्रकरणात याचा अत्यंत मनोरंजक आलेख आपल्याला अनुभवायला मिळतो.दुसरीकडं ‘रजनीगंधा’मधून अमोल यांना हिंदी चित्रपटांत ब्रेक मिळाला व ते सुपरस्टार बनले. ‘सुपरस्टार’ची पत्नी म्हणून पार्ट्या आणि विविध कार्यक्रमांत दोघांना आलेले अनुभव त्याकाळच्या कलाकारांची मानसिकता दर्शवतात आणि वाचताना छान मनोरंजन होते. अमोल चित्रपटांच्या दिग्दर्शनात आल्यानंतरही चित्रा यांच्याकडं खूप काम आलं, ते त्यांनी अत्यंत परिश्रमानं साकारलं..‘बनगरवाडी’, ‘कैरी’, ‘आक्रित’ अशा चित्रपटांच्या निर्मितीच्या कहाण्या खूपच मनोरंजक झाल्या आहेत. चित्रानं लहान मुलांसाठी तयार केलेल्या टीव्ही मालिकांबद्दलची माहितीही खिळवून ठेवते. हे सर्व सांगताना मराठी व हिंदी चित्रपट व नाटकांतील अनेक कलाकारांचे संदर्भ व त्यांनी केलेली मदतही चित्रा ओघवत्या शैलीत कथन करतात.‘थोडासा रूमानी हो जायें’ या चित्रपटाची पटकथा चित्रा यांचीच होती, मात्र पुरेसं श्रेय दिलं गेलं नसल्याची खंतही त्या व्यक्त करतात. याच काळात अमोलशी संबंध दुरावल्यानं त्या स्वतंत्र चित्रपट दिग्दर्शन करण्याचा विचार करतात आणि ‘मातीमाय’च्या माध्यामातून तो पूर्णही करतात. शेवटी आपल्या समलिंगी मुलीसाठी केलेला संघर्ष त्या आडपडदा न ठेवता मांडतात आणि वयाच्या पंच्याहत्तरीत पोहचताना एक समृद्ध आयुष्य जगल्याचं समाधानही व्यक्त करतात..या आत्मचरित्रातून पालेकर कुटुंबाचा आलेख मांडतानाच साधारण सत्तरच्या दशकापासून २०१०पर्यंतचा चित्रपटसृष्टीचा काळही उभा राहतो. मराठी व हिंदी नाट्य, तसेच चित्रपटसृष्टीतील स्थित्यंतराचाही लेखाजोखा डोळ्यासमोर उभा राहतो.आत्मचरित्रामध्ये कोणताही आडपडदा न ठेवता लेखिकेनं आपली मतं थेट व ठोस पद्धतीनं मांडल्यानं प्रकरणागणिक उत्सुकता वाढत जाते. भाषाशैली ओघवती असल्यानं वाचनाचा पुरेपूर आनंद लुटता येतो. पुस्तकाची निर्मितीमूल्यंही उच्च दर्जाची आहेत..एकंदरीतच, लेखिका ‘गंमत’ म्हणून सांगत असलेलं आत्मचरित्र मनाचा ठाव घेणारं, उत्कठांवर्धक झालं आहे...पुस्तकाचे नाव : तर...अशी सारी गंमतप्रकाशक : मॅजेस्टिक पब्लिशिंग हाऊस, मुंबईपृष्ठे : ३६०मूल्य : ७०० रुपये.सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

प्रवाही, उत्कंठावर्धक ‘गंमत’

Related Stories