NASA ISRO Nisar Mission : भारताची इस्रो (ISRO) आणि अमेरिकेची नासा (NASA) या दोन प्रमुख अंतराळ संशोधन संस्थांच्या संयुक्त प्रयत्नातून "नासा-इस्रो सिंथेटिक अपर्चर रडार" (Nisar) उपग्रह मार्च २०२५ मध्ये अवकाशात प्रक्षेपित होणार आहे. तब्बल ५ हजार कोटींच्या या महत्त्वाकांक्षी प्रकल्पामुळे जागतिक पातळीवरील पृथ्वी निरीक्षणात क्रांती घडणार आहे.
२००९ साली संकल्पित झालेला आणि २.८ टन वजनाचा निसार उपग्रह, पृथ्वीवरील विविध बदल अचूकपणे नोंदवण्यासाठी तयार करण्यात आला आहे. हा उपग्रह दर १२ दिवसांनी पृथ्वीच्या जमिनीवरील व बर्फाच्छादित भागांचे सर्वेक्षण करेल. यामुळे परिसंस्था, भूगोल, जमिनीचे बदल, आणि बर्फाच्या रचनेतील घडामोडींचे बारकावे समजून घेता येतील.
निसारमध्ये प्रगत सिंथेटिक अपर्चर रडार (SAR) तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यात आला आहे, ज्यामुळे तो पारंपरिक उपग्रहांपेक्षा अधिक सक्षम ठरतो. या तंत्रज्ञानाच्या मदतीने अंधार, प्रतिकूल हवामान, आणि दाट वनस्पतीतूनही उपग्रह अचूक नोंदी करू शकतो. जमिनीवरील एक इंच इतक्याही सूक्ष्म बदलांचा शोध घेणे निसारसाठी शक्य होणार आहे.
निसारमध्ये NASA च्या L-बँड (१.२५ GHz) आणि ISRO च्या S-बँड (३.२० GHz) रडारचा समावेश आहे, ज्यामुळे डेटा अचूकतेच्या बाबतीत हा उपग्रह अतुलनीय ठरेल.
निसार उपग्रह इस्रोच्या GSLV Mk-II रॉकेटच्या माध्यमातून श्रीहरीकोटा येथील सतीश धवन अवकाश केंद्रावरून ७४७ किमी उंचीवरील सूर्यसिंक्रोनस कक्षेत प्रक्षेपित केला जाईल. या उपग्रहाचे कार्यकाळ तीन वर्षांचा असेल.
निसारच्या निरीक्षणांमुळे पर्यावरणीय बदल, बर्फाच्या हालचाली, भूकंप, भूस्खलन, ज्वालामुखी यांसारख्या भौगोलिक घटनांचा अभ्यास करता येईल. तसेच, पृथ्वीच्या अंतर्गत हालचाली व त्यांचे परिणाम समजून घेण्यासाठी वैज्ञानिकांना मोठी मदत होणार आहे.
१२-मीटर रडार अँटेना रिफ्लेक्टरशी संबंधित तांत्रिक अडचणींमुळे या प्रकल्पास उशीर झाला होता. नासाने तापमानाशी संबंधित समस्यांवर प्रतिबिंबित टेपचा वापर करून यशस्वीरित्या उपाय शोधला. २०२४ च्या ऑक्टोबरमध्ये महत्त्वाच्या घटकांचा भारतात यशस्वी परिवहन करण्यात आला, ज्यामुळे प्रकल्पाने एक मोठा टप्पा पार केला.
निसार प्रकल्प केवळ जागतिक संशोधनाला चालना देणार नाही, तर भारत आणि अमेरिकेच्या अंतराळ सहकार्याचा एक सुवर्णकाळ ठरवणार आहे.
सकाळ+ चे सदस्य व्हा
ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!
शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.
