निसार उपग्रह इस्रो आणि नासाची ऐतिहासिक संयुक्त मोहीम आहे.
उपग्रह ३० जुलै रोजी भारतातून GSLV-F16 रॉकेटने प्रक्षेपित होणार आहे.
पृथ्वीवरील हवामान, पाणी, बर्फ आणि आपत्तींसंबंधित माहिती मिळवण्यास निसार मदत करेल.
भारताची अंतराळ संशोधन संस्था इस्रो (ISRO) आणि अमेरिकेची नासा (NASA) यांच्यातील ऐतिहासिक सहकार्याचा एक नवा अध्याय लवकरच खुला होणार आहे. ३० जुलै रोजी संध्याकाळी ५.४० वाजता भारताच्या श्रीहरिकोटा येथील सतीश धवन अंतराळ केंद्रातून ‘निसार (NISAR)’ उपग्रहाचे प्रक्षेपण करण्यात येणार आहे. ही भारत आणि अमेरिकेची एकत्रितपणे विकसित केलेली पहिली पृथ्वी निरीक्षण उपग्रह मोहीम आहे, जी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा एक मैलाचा दगड मानली जात आहे.
‘निसार (NISAR – NASA ISRO Synthetic Aperture Radar)’ हा एक लो अर्थ ऑर्बिट (LEO) मध्ये फिरणारा अत्याधुनिक उपग्रह आहे, जो पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील सूक्ष्म बदल टिपण्यासाठी डिझाइन करण्यात आला आहे. सिंथेटिक अॅपर्चर रडार (SAR) वापरून तो १२ दिवसांत संपूर्ण पृथ्वीचे उच्च-गुणवत्तेचे नकाशे तयार करेल.
या उपग्रहाच्या माध्यमातून पृथ्वीवरील हवामान बदल, हिमनगांचे वितळणे, समुद्रसपाटीतील वाढ, पाणथळ क्षेत्रातील बदल, भूगर्भातील पाण्याची पातळी, तसेच भूकंप, ज्वालामुखी, भूस्खलन आणि सुनामीसारख्या नैसर्गिक आपत्तींचे निरीक्षण करता येणार आहे. यामध्ये L-बँड आणि S-बँड या दोन मायक्रोवेव्ह फ्रिक्वेन्सीजचा वापर केला जाणार असून यामुळे अधिक अचूक आणि सखोल निरीक्षण शक्य होईल.
‘निसार’ उपग्रहाला भारतीय GSLV-F16 रॉकेटद्वारे ७४३ किमी उंचीवरील सूर्य संश्लेषण कक्षेत (Sun-synchronous orbit) स्थिर केले जाईल. ही कक्षा ९८.४ अंश झुकाव असलेली असून ती उपग्रहाला स्थिर प्रकाशमानतेसह जगभर निरीक्षण करण्याची संधी देईल.
वनस्पतींचा जैवभार (biomass) आणि त्यातील बदल मोजणे
शेती क्षेत्रात होणारे बदल टिपणे
हिमनग, समुद्री बर्फ व डोंगरातील बर्फाचे हालचाल नकाशित करणे
जैवविविधतेचा अभ्यास
पृथ्वीवरील नैसर्गिक आपत्तींचा अभ्यास व पूर्वसूचना प्रणालीस मदत
या उपग्रहाद्वारे मिळणारे आकडे व उपग्रह फोटो शास्त्रज्ञांसाठी अमूल्य ठरणार आहेत. जागतिक हवामान बदलावर उपाययोजना आखण्यासाठी आणि धोरणात्मक निर्णयांसाठीही निसारचे योगदान मोलाचे ठरणार आहे.
प्रक्षेपणानंतरच्या पहिल्या ९० दिवसांत ‘इन-ऑर्बिट चेकआउट (IOC)’ प्रक्रिया राबवली जाईल. या कालावधीत उपग्रहाच्या सर्व यंत्रणा तपासल्या जातील व नंतर तो शास्त्रीय निरीक्षणासाठी सज्ज केला जाईल.
निसार ही केवळ एक तांत्रिक यश नसून पृथ्वीच्या भविष्यासाठी एक शाश्वत पाऊल आहे. इस्रो व नासाचे हे सहकार्य जगभरातील वैज्ञानिक समुदायाला एकत्र आणत, हवामान बदलांविरुद्धच्या लढाईत निर्णायक ठरण्याची शक्यता आहे.
What is NISAR?
निसार हा इस्रो आणि नासाचा संयुक्त पृथ्वी निरीक्षण उपग्रह आहे जो पृथ्वीवरील सूक्ष्म बदल टिपण्यास सक्षम आहे.
When will NISAR be launched?
निसार उपग्रहाचे प्रक्षेपण ३० जुलै २०२५ रोजी संध्याकाळी ५.४० वाजता होणार आहे.
What is the purpose of NISAR?
हवामान बदल, भूकंप, बर्फ वितळणे, शेती आणि जंगलातील बदल यांचे अचूक निरीक्षण करणे हे निसारचे उद्दिष्ट आहे.
Which rocket will carry NISAR into orbit?
GSLV-F16 हे भारताचे रॉकेट निसार उपग्रहाला अवकाशात पोहोचवणार आहे.
What is the significance of NISAR mission?
ही मोहीम जागतिक हवामान अभ्यासासाठी महत्त्वपूर्ण ठरणार असून भविष्यातील आपत्ती व्यवस्थापनात मदत करणार आहे.
सकाळ+ चे सदस्य व्हा
ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!
शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.
