Premium |Study Room : मुलाखतीला सामोरं कसं जायचं?

नव्या अभ्यासक्रमानुसार MPSC मध्ये मुलाखत आता अधिक महत्त्वाची झाली आहे. UPSC आणि MPSC मधील एकूण २७५ गुणांची ही मुलाखत कशी असते, त्यात कोणत्या प्रकारचे प्रश्न विचारले जातात, यशस्वी विद्यार्थ्यांनी मुलाखतीत कशी उत्तरे दिली, याची माहिती ''मुलाखतीचा राजमार्ग'' या सदरातून आपण घेणार आहोत.आजच्या लेखात विनीत शिर्के यांनी कशापद्धतीने मुलाखत दिली ते प्रश्नोत्तरांसकट सांगितले आहे..नाव : विनीत शिर्केपद : उपजिल्हाधिकारी, 'Interview Topper' २०२३(७५ गुण) कालावधी - १८ ते २० मिनिटंपॅनेल - मा. पांढरपट्टे सर.Premium|Study Room : शुभांशू शुक्ला आणि भारताच्या अंतराळ मोहिमेतील नवे पाऊल.प्रश्न: कुठून आला? उत्तर : कोल्हापूर. प्रश्न : कोल्हापूरमधलं कोणतं गाव ? उत्तर : Proper कोल्हापूरमध्ये सर, city मध्ये. प्रश्न : १० वी आणि १२ वी कुठे झाली? उत्तर : १० वी तवणाप्पा पाटणे हायस्कूल आणि १२ वी विवेकानंद महाविद्यालय, कोल्हापूरमध्ये. .प्रश्न: वडील काय करतात ? उत्तर : Book Binding आणि Rubber Stamp बनवण्याचा व्यवसाय आहे. प्रश्न : आता तो व्यवसाय कसा चालतो? कमी झालाय का? उत्तर : हो काळानुसार थोडा कमी झालाय.प्रश्न : Book Binding म्हणजे काय करता ? उत्तर : बऱ्यापैकी सर्व प्रकारचे binding,विशेषतः Billing आणि accounting ला लागणारे सर्व pads इ. .प्रश्न : समजा आम्हाला राजमुद्रा असलेला Rubber Stamp बनवून हवा असेल तर द्याल का? उत्तर : सर, राजमुद्रा व तत्सम शासकीय शिक्के बनवताना concerned authority ची परवानगी घ्यावी लागते. त्यामुळे आपण जरी असा शिक्का मागितला तरी आम्हाला तशी लिखित स्वरूपात परवानगी घेतली पाहिजे. प्रश्न : आता काय करता ? उत्तर : नुकतेच Assistant Section Officer आणि State Tax Inspector म्हणून selection झालंय. (या उत्तरात MPSC ची चौथी मुलाखत, IB आणि UPSC चे प्रयत्न हे सुद्धा सांगणार होतो; पण मध्येच थांबवून पुढचा प्रश्न केला) प्रश्न : ASO म्हणजे साहाय्यक आहे आणि तुम्ही तर Engineer आहात. (असं म्हणून त्यांचा चेहऱ्यावर disappointment दिसली) ASO म्हणून कुठल्या department ला आहे? उत्तर : सर अजून joining नाही आली. .प्रश्न: कसं काय ? म्हणजे जॉईन केलं नाही का?उत्तर : नाही सर, शासनाकडून नियुक्तीचा विषय प्रलंबित आहे.प्रश्न : बरं बरं, तुमचा Post preference काय आहे?उत्तर : उपजिल्हाधिकारी, मुख्याधिकारी, गट विकास अधिकारी, साहाय्यक विभागीय परिवहन अधिकारी, साहाय्यक आयुक्त राज्य कर विभागप्रश्न : CO आणि BDO मध्ये CO का पहिल्यांदा दिलात?उत्तर : सर दोन्हीही पदे मला समानच वाटतात, फक्त त्यांचे कार्यक्षेत्र वेगवेगळे आहेत. लोकसंख्येनुसार बघितले तर शहरीकरण वाढतंय. त्यामुळे CO पदाकरिता येणाऱ्या काळात संधी, जबाबदाऱ्या व आव्हाने वाढतील. म्हणून....प्रश्न : तुम्ही शहरी भागात राहता असं म्हटला ना?उत्तर : हो सर.प्रश्न : कोल्हापूरच्या काय समस्या आहेत?उत्तर : सर, अलीकडच्या काळात निदर्शनास आलेले unplanned Urbanisation आणि त्या अनुषंगाने निर्माण झालेल्या पुराची समस्या. Child Sex Ratio हा महाराष्ट्रात सर्वात कमी आहे. (२०११ नुसार ८५७ आहे, सॉरी ८६३) नुकत्याच जाहीर झालेल्या आकडेवारीनुसार Unemployment Rate सर्वात जास्त कोल्हापूरमध्ये आहे. कोल्हापूरच्या पूर्व भागात Carcinogenic pollutants मुळे कॅन्सरचा प्रादुर्भाव आहे. आणि कोल्हापूरच्या दक्षिण भागात Man Animal Conflict चा मुद्दा आहे.प्रश्न : तुमची hobby काय ?उत्तर : Charcoal Painting आणि मला netsurfing आवडते. नवनवीन तंत्रज्ञान, business जगातली लोकं, त्यांच्या Philosophy याबद्दल माहिती घ्यायला आवडते.प्रश्न : तुमचे strong points काय आहेत?उत्तर : माझी analytical ability चांगली आहे. Connecting the dots मला खूप चांगल्या प्रकारे जमते. माझ्याकडे Empathy आहे. दुसऱ्याविषयी मी संवेदनशील आहे. मी Hardworking आहे. Creativity आहे माझ्याकडे. त्याचप्रमाणे माझे language articulation skill चांगले आहे. विशेषतः मराठीतून मी माझे विचार चांगल्या प्रकारे मांडू शकतो.प्रश्न : मराठी articulation चांगलं आहे म्हणजे काय ?उत्तर : मराठीतून मी चांगले विचार मांडू शकतो. भाषेवर थोडे प्रभुत्व आहे असं मला वाटतं. २०२० मध्ये मराठी भाषेच्या paper मध्ये राज्यात सर्वोच्च गुण मिळाले होते. .Premium| Study Room: MPSC आणि UPSC अभ्यासाची सुरूवात कशी करावी..? .प्रश्न : अजून कशावर लिखाण केलंय का? उत्तर : Political Science मध्ये बऱ्याच गोष्टींवर लिखाण केलंय. प्रश्न : मग लिहिता तर news paper मध्ये का देत नाही लेख तुमचे ? उत्तर : नाही दिलेत आजपर्यंत. (असं विशेष काही कारण देता आले नाही) प्रश्न : मध्यंतरी कोल्हापूरमध्ये एका विचारवंतांची हत्या झाली कोण होते ते? उत्तर : गोविंद पानसरे प्रश्न: का हत्या झाली? उत्तर : गोविंद पानसरे हे rationalist विचारसरणीचे होते. Rationalist हे आपले विचार समाजापुढे मांडून समाजाला स्वतंत्र विचार करायला उद्युक्त करतात. त्यामुळे मतांच्या राजकारणामध्ये अशा विचारसरणीची जेव्हा अडचण निर्माण होते. तेव्हा एक घृणास्पद मार्ग म्हणून त्यांची हत्या होते. प्रश्न : त्यांचे पुस्तक कोणते? उत्तर : शिवाजी कोण होता? प्रश्न : ते तुम्ही वाचले का? उत्तर : हो सर. .प्रश्न: काय लिहिलंय त्यात? उत्तर : शिवाजी महाराजांविषयी आपण भावनिक आहोत आणि त्यांना आपण आपल्या अस्मितेचा मुद्दा मानतो. पण त्याचे प्रशासनाविषयी काय मते होती? राज्यकारभार हाकताना त्यांचा management बद्दलचा दृष्टिकोन काय होता? याबद्दलची सर्व उत्तरे त्यात मिळतात. प्रश्न : त्यातले विचार तुम्हाला पटतात का? उत्तर : हो सर, नक्कीच. प्रश्न : असे अजून कोण आहेत त्यांची हत्या झाली? उत्तर : नरेंद्र दाभोलकर, गौरी लंकेश, तस्लिमा नसरीन, सलमान रश्दी या लेखकांवर पण हल्ला झाला. प्रश्न: तस्लिमा नसरीन यांच्याबद्दल काय वाद झाला? उत्तर : (मला नेमकं आठवत नव्हतं त्यामुळे थोडं गोंधळल्यासारखं झालं, धार्मिक मुद्दा होता असं माहित होतं पण आठवत नव्हतं). त्यांनीच सांगितलं religious issue होता म्हणून. प्रश्न : त्या कुठल्या देशाच्या? उत्तर : नक्की आठवत नाही सर पण बांगलादेशच्या होत्या बहुतेक. प्रश्न : बरोबर, त्याचं लज्जा हे पुस्तक वाचलंय का? उत्तर : नाही सर प्रश्न : तुमचे weak points काय आहेत? उत्तर : कधी कधी perfection कडे झुकण्याचा कल असतो. माझे english हे अपेक्षेइतकं fluent नाहीये. .सदस्य १प्रश्न : तुम्ही म्हटलात कोल्हापूरची समस्या flood आहे, तर CO म्हणून तुम्ही काय यावर solution द्याल?उत्तर : सर, कोल्हापूरमध्ये नैसर्गिकरीत्या कमी वेळेत जास्त पाऊस होतो. त्याचबरोबर unplanned urbanisation मुळे नदीपात्रात अतिक्रमण खूप झाले आहे आणि त्यामुळे नदीचा नैसर्गिक प्रवाहाला अडथळे निर्माण होऊन पाण्याचा फुगवटा निर्माण होतो हे पुराचे महत्त्वाचे कारण आहे. त्यामुळे as a CO मी immediate measure म्हणून जीवित व वित्त हानी कमी करण्यास प्राधान्य देईन. त्यामधे सुरक्षित विस्थापन व धोक्याच्या पातळीतील लोकांना सुचना यांना प्राधान्य देईन. त्याचप्रमाणे आरोग्याच्या साथीचा प्रादुर्भाव होऊ नये, जसे की Leptospirosis सारख्या जलजन्यरोगाचा प्रादुर्भाव होऊ नये म्हणून आरोग्य विभागाच्या साहाय्याने उपाययोजना राबवण्याचा प्रयत्न करेन. Long term मधे अतिक्रमण हटवणे व त्यासंदर्भात Holostic Urban प्लॅनिंगमध्ये तशी तरतूद करणे याला प्राधान्य असेल. त्याचप्रमाणे तंत्रज्ञान वापरण्यास प्राधान्य असेल. उदा. कोल्हापूर मध्ये AHP (Analytical Hirarachy Process) multi-criteria decision-making method used to assess flood risk and map flood hazard areas आहे. अशा प्रणालीला वापरण्यास मी प्रोत्साहन देईन. हैद्राबाद महानगरपालिकेने SAM (Shallow Aquifer Management) नावाची प्रणाली आणली आहे. जेव्हा नदीकाठच्या अतिक्रमण काढण्यास limitations असतील तेव्हा deep drilling सारख्या तंत्रज्ञानाचा वापर करून पाणी vertical percolation द्वारे जमिनीत मुरवून Ground Water Level वाढवण्यास प्राधान्य दिले जाते. अशा नवीन उपायांना एक leadership म्हणून प्रोत्साहन देईल..Premium|Study Room : महिलांना कमी वेतन मिळते का? कारणे काय?.प्रश्न : त्याचप्रमाणे ते सगळं ठीक आहे पण अतिक्रमणाच्या समस्येला practical level वर कसे handle कराल? उत्तर : अतिक्रमण काढताना त्या लोकांना स्वतः च्या भविष्याबद्दल नैसर्गिक चिंता व भीती असते. त्यामुळे त्यांना चांगले alternative livelihood चा पर्याय तयार केला पाहिजे. आणि काही exceptional cases मध्ये within law and order आपल्याला tough calls घेऊन जबरदस्तीने forcefully अतिक्रमण काढले पाहिजे. यासाठी आपल्याला वरिष्ठ नेतृत्वाला विश्वासात घेऊन अशा tough calls ची माहिती दिली पाहिजे व एकूण प्रशासनाचा पाठिंबा घेतला पाहिजे. (इथे थोडा मी गोंधळलो कारण मला अतिक्रमण काढण्याबद्दल SOP (Standard Operating Procedure) माहित नव्हती त्यामुळे मला असे वाटले की माझे answer हे पुस्तकी आहे) प्रश्न : वरिष्ठ authority ला कळवून म्हणजे कोणती authority? उत्तर : उदा. District Magistrate (इथे As a CO म्हणून वरिष्ठ authority ही Municipal Commissioner सांगायला हवी होती) प्रश्न : एक चित्र काढून दाखवा. उत्तर : (अशा स्वरूपाची दोन चित्रे १ मिनिटात काढली. वीरप्पनचं व्यंगचित्र मी स्वतः create केलंय असं सांगितलं. ते ऐकून पांढरपट्टे सरांनी थोडसं स्मितहास्य केलं.) .प्रश्न : Political science वर लिखाण केलंय म्हणजे नेमकं कशावर केलंय? उत्तर: उदा. सर political science मधली Liberalism ही philosophy मला जास्त भावते. त्याचं जे evolution आहे त्यासंदर्भात लिखाण केलंय. पूर्वी १७ व्या शतकात feudalism च्या काळात Negative form of Liberalism होता. त्यामधे extreme form of liberty होती. यासंदर्भात "the drunk in the gutter is where he ought to be"" नावाचं प्रसिद्ध वाक्य आहे. (पांढरपट्टे सरांनी थांबवून परत एकदा विचारलं काय वाक्य आहे? यावर ते वाक्य परत सांगितलं आणि एखादा दारुडा दारु पिऊन जरी गटारात पडला तरी तो त्याच्या व्यक्तिगत स्वातंत्र्य व निवडीमुळे पडला आहे. तिथेही सरकारला हस्तक्षेप करण्याचा अधिकार नाही असे स्पष्टीकरण दिले) या विचारसरणीचे प्रणेते होते थॉमस हॉब्स इत्यादी. यानंतर या प्रणालीचे तोटे समजल्यावर Welfare Liberalism आला त्याचा मुख्य प्रणेता JS Mill हा होता. तो माझा आवडता Thinker आहे. त्याने state ने काही ठिकाणी हस्तक्षेप करणे आवश्यक असल्याचे सांगितले. त्याच्यामुळे महिलांना पहिल्यांदा voting right मिळाला. पण तरीही त्याच्या काही गोष्टी मला खटकतात त्या म्हणजे त्याने वसाहतवादाचा अप्रत्यक्षपणे पुरस्कार केला. भारतीय समाजमन हे अजून तितकेसे परिपक्व नाही त्यामुळे भारतात लोकशाहीचा प्रयोग यशस्वी होऊ शकत नाही. असे त्याचे मत होते यामुळे त्याला Benevolent Despot असे म्हणतात. (Benevolent Dispot असे म्हणताना अडखळलो तो शब्द पांढरपट्टे सरांनी complete केला.) यानंतर १९७० ते १९८० च्या काळात रोनाल्ड रेगन आणि मार्गारेट थेंचर यांच्या काळात Neo Liberalism चा पुरस्कार केला गेला. Market ला Central Place मानून State चा role ठरवला पाहिजे. आणि State as a refree ही संकल्पना उदयास आली. Globalisation च्या काळात या Neo Liberalism च्याही मर्यादा आहेत हे थॉमस पिकेटी याने निदर्शनास आणून दिले आहे. त्याला आधुनिक मार्क्स असे म्हणतात. सर हे अशा प्रकारचा Liberalism चं evolution मला खूप interesting वाटतं. यावर मी लिखाण केलंय. .प्रश्न : Net Surfing आवडतं तर internet मुळे बराच वेळ वाया जातो timepass मध्ये त्यासाठी तुम्ही काय करता? उत्तर : हो सर social media चा algorithm च असा सेट केलाय की त्यामुळे माणूस जास्तीत जास्त वेळ मनोरंजनात्मक गोष्टींमधे गुंततो आणि त्याचबरोबर information overload ची समस्या ही नवीन पिढीपुढे आहे. माझाही असा वेळ मध्यंतरी वाया जायचा पण त्याकरिता विविध विषयांवर माहिती घेताना list बनवतो जेणेकरून मी अन्य ठिकाणी भरकटणार नाही. प्रश्न : तुमचा strong point म्हणजे analytical ability आहे, पण या ability मुळे overthinking होणे हा एक तोटा आहे. यावर कशी मात करता? उत्तर : हो सर, Corporate मध्ये एक terminology आहे. Analysis Paralysis याचा अर्थ जास्त analysis केल्याने overthinking होऊन Decision Making delay होते, असा होतो. हा एक धोका आहे जो टाळण्यासाठी decision making साठी एक deadline ठेवणे हा एक उपाय आहे. जे मी अंगी बाळगण्याचा प्रयत्न करतो. .प्रश्न : Creativity हा तुमचा strong point आहे तर creativity म्हणजे काय? आणि Creativity चा Genesis काय? उत्तर : पारंपरिक विचारसरणीला छेद देऊन नव्या विचारसरणीवर आधारित मनाला भावणारी कोणतीही कला मग ते painting, music, literature किंवा danceform तयार करणे याला Creativity असे म्हणतात. Creativity चा Genesis म्हटलं तर आपण १६-१७ व्या शतकातील Renaissance चा कालखंड बघितला तर Michelangelo, Picasso आणि Van Gogh अशा artist नी Creativity चा पाया रचला. Picasso चे Cubic Revolution, Michael Angelo चे Human Sculpture, देवदेवतांच्या प्रतिकृती या खूपच क्रांतिकारी होत्या. सर short मध्ये creativity च Genesis सांगायचं तर Imagination plus Connecting the dots is the Genesis of Creativity. .सदस्य २ प्रश्न : तुम्ही म्हटलात technology बद्दल update व्हायला आवडतं. तर सध्याचे कोणते innovation तुम्हाला जास्त आवडतात ? उत्तर : सर मला वाटतं Innovation हे दोन प्रकारात असते. Product आणि Process. Product मध्ये सध्या चर्चेतील Neuralink म्हणजेच Brain-Computer Interface हे मला खूप revolitionary वाटते आणि Process मध्ये म्हंटल तर Agile Manufacturing हे best innovation आहे. प्रश्न : काय असतं agile manufacturing? Spelling काय त्याचं ? (बहुतेक याचा उच्चार त्यांना स्पष्ट ऐकू आला नाही) उत्तर : मी सांगितले ए जी आय एल इ agile चपळ, नव्या market condition ला fast adopt करण्यासाठी आहे हे innovation. येऊ शकता तुम्ही. (Abruptly interview थांबला, थोडासा awkward वाटलं. मी Thank You Sir म्हणून बाहेर पडलो. )अधिक माहितीसाठी आणि स्पर्धा परीक्षांच्या खास टिप्ससाठी सकाळ स्टडी रूम जरूर वाचा..सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

Premium |Study Room : मुलाखतीला सामोरं कसं जायचं?

Related Stories