Blue-Cheeked Bee-Eater : निळ्या गालाच्या वेडा राघूचे ‘नांदुरमधमेश्‍वर’मध्ये प्रथम दर्शन!

नाशिक : थंडीची चाहूल लागताच पक्षीतीर्थ नांदूरमध्येश्‍वर (ता.निफाड) पक्षी अभयारण्यात पाणी आणि गवतातील पक्ष्यांची संख्या वाढत चालली आहे. इथे पहिल्यांदा निळ्या गालाच्या वेडा राघू या ‘पाहुण्या‘चे दर्शन पहिल्यांदा झाले आहे. वाळवंटात प्रजनन करणारा हा पक्षी दिशा भरकटल्याने अभयारण्यात आला असावा, असे पक्षी अभ्यासकांना वाटते. (Blue Cheeked Bee Eater First appearance of in Nanduramadhmeshwar Nashik News)

ब्लू-चीक बी-इटर (मेरोप्स पर्सिकस) हा मधमाशी खाणाऱ्या कुटुंबातील मेरोपिडे जवळचा पासेरीन पक्षी आहे. मेरोप्स हे नाव प्राचीन ग्रीक असून ‘मधमाशी खाणारे‘ आणि पर्सिकस हे लॅटिन भाषेत ‘पर्शियन' आहे. हे पक्षी उत्तर आफ्रिका आणि मध्य पूर्व पूर्वेकडील तुर्कीपासून कझाकिस्तान आणि भारतापर्यंत प्रजनन करतात. हा पक्षी सडपातळ असून तो हिरवा असतो, त्याच्या चेहऱ्याला काळ्या डोळ्याच्या पट्ट्यासह निळ्या बाजू असतात.

कंठ पिवळा आणि तपकिरी रंगाचा असतो. चोच काळी आहे. त्याची लांबी ३१ सेंटीमीटर असते. उप-उष्णकटिबंधीय अर्ध-वाळवंटात हे पक्षी प्रजनन करतात. हे पक्षी १ ते ३ मीटर लांबीचा बोगदा बनवून घरटे बनवतात. चार ते आठ गोलाकार पांढरी अंडी घातली जातात. नर आणि मादी दोघे अंड्याची काळजी घेतात. एकटी मादी रात्रीच्या वेळी ते उबवते. उष्मायनासाठी २३ ते २६ दिवस लागतात.

निळ्या गालाच्या मधमाश्या खाणाऱ्या प्रजाती प्रामुख्याने हवेत पकडलेले उडणारे कीटक खातात. या मधमाशी खाणाऱ्यांच्या दोन मान्यताप्राप्त उपप्रजाती आहेत. भारतात हा पक्षी महाराष्ट्रासह गुजरात, राजस्थान, हरियाना, पंजाब, उत्तर प्रदेश, उत्तराखंड, हिमाचल प्रदेश आणि जम्मू आणि काश्मीरमध्ये आढळतो. या प्रजाती २ हजार २०० मीटर उंचीपर्यंत आढळतात. इंटरनॅशनल युनियन फॉर कॉन्झर्व्हेशन ऑफ नेचरने मधमाश्या खाणाऱ्या प्रजातींचे वर्गीकरण आणि मूल्यांकन केले. त्यांना कमीत कमी चिंता म्हणून सूचीबद्ध केले.

वेडा राघूच्या तीन प्रजाती

दक्षिण भारतात क्वचित दिसणारा हा पक्षी पंजाब, पाकिस्तान, राजस्थानमध्ये दिसतो. नांदूरमध्यमेश्वर पक्षी अभयारण्यात तो पहिल्यांदा पाहिला गेला. नांदूरमधमेश्‍वरमध्ये वेडा राघूचे आता या परिसरात तीन जाती पाहावयास मिळणार आहेत.