शालेय शिक्षण पूर्ण करून विद्यार्थी महाविद्यालयीन स्तरावर पोहोचतो, तेव्हा त्याच्यासमोर अनेक पर्याय खुले असतात. करिअर म्हणून त्यातून निवड करू शकतो. असाच एक पर्याय म्हणजे एमबीए.

एमबीए ही पदवी आंतरराष्ट्रीय स्तरावर मान्यताप्राप्त आहे. व्यवसाय प्रशासन उद्योगात एमबीए धारकांना खूप मागणी आहे. एमबीएच्या विद्यार्थ्यांसाठी एक गोष्ट जाणून घेण्यासारखी आहे की ते जितक्या चांगल्या महाविद्यालयातून हा कोर्स करतील तितकी त्यांची नोकरी मॅनेजमेंट स्तरावर असेल आणि त्यानुसार त्यांचे पॅकेज कमी-अधिक प्रमाणात असेल. हा दोन वर्षांचा अभ्यासक्रम असून बहुराष्ट्रीय कंपन्यांची संख्या वाढल्याने त्याची मागणीही वाढत आहे. एमबीएधारकांची मागणी कधीच कमी होणार नाही किंवा त्यांची पातळीही घसरणार नाही, असे म्हटल्यास अतिशयोक्ती होणार नाही.

एमबीए कोर्समध्ये प्रवेश घेऊ इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्याला त्याची बॅचलर पदवी पूर्ण करावी लागते, ज्यामध्ये त्याला किमान ५० टक्के गुण मिळणे आवश्यक आहे, परंतु विद्यार्थी मागासवर्गातील असल्यास त्याच्यासाठी किमान गुणांची मर्यादा ४५ टक्के आहे. या अभ्यासक्रमाची सर्वांत चांगली गोष्ट म्हणजे वयोमर्यादा नाही. तुम्ही कधीही, कोणत्याही वयात एमबीएमध्ये सामील होऊ शकता.

एमबीए प्रवेश परीक्षा

एमबीए मध्ये प्रवेश मिळवण्याचे दोन मार्ग असू शकतात

• तुम्ही कोणत्याही महाविद्यालयात थेट प्रवेश घ्या (येथे लक्षात घ्या की ही महाविद्यालये खासगी असतील.)

• एमबीएसाठी विविध प्रवेश परीक्षा आहेत, यापैकी कोणतीही परीक्षा उत्तीर्ण करून तुम्ही समुपदेशनाद्वारे महाविद्यालयात प्रवेश मिळवू शकता.

• बिझनेस स्कूलमध्ये प्रवेश मिळविण्यासाठी, उमेदवारांना त्यांनी घेतलेल्या परीक्षांमध्ये उत्तीर्ण होणे आवश्यक आहे.

अनेकदा विद्यार्थ्यांना एमबीए कुठल्या प्रवाहातून करावं अशी चिंता असते. कोणता प्रवाह चांगला आहे? ज्याला करिअरची चांगली संधी आहे? तर आता जाणून घेऊयात एमबीए स्ट्रीमबद्दलची माहिती.

फायनान्स

हा पर्याय निवडून, तुम्ही विविध विषयांची माहिती मिळवू शकता कारण या पर्यायाखाली तुम्हाला कॉस्टिंग, बजेटिंग, इंटरनॅशनल फायनान्स आणि कॅपिटल मॅनेजमेंट इत्यादी विषय शिकवले जातात. या विषयांचा अभ्यास करून, तुम्ही आर्थिक व्यवस्थापनाच्या विविध क्षेत्रात तज्ज्ञ बनता. ज्याच्या मदतीने तुम्ही कोणत्याही संस्थेच्या वित्त विभागात काम करू शकता. केवळ बँकिंग क्षेत्रच नाही तर विमा उद्योग, म्युच्युअल फंड उद्योग, स्टॉक एक्स्चेंज आणि आर्थिक सल्लामसलत या क्षेत्रातही एमबीए फायनान्सच्या विद्यार्थ्यांची मागणी आहे.

मार्केटिंग

एमबीए मार्केटिंग उमेदवारांना गतिमान आणि स्पर्धात्मक करिअर देते. या क्षेत्रातील विद्यार्थ्यांना ग्राहकाची वर्तणूक बाजारातील वर्तणूक, जाहिरातींचे विविध पैलू आणि उत्पादन किंवा सेवेवर वेगवेगळ्या प्रकारे परिणाम करणारे बाजारातील घटक जाणून घेण्याची आणि समजून घेण्याची संधी मिळते. या क्षेत्रात यशस्वी होण्यासाठी, उमेदवाराकडे उत्कृष्ट संभाषण कौशल्य, संसाधन एकत्रीकरण कौशल्य आवश्यक आहे.

ह्युमन रिसोर्स

तुमच्याकडे नेतृत्व गुणवत्ता असेल आणि तुम्ही लोकांना सामावून घेण्यात तज्ज्ञ असाल, तर मानव संसाधनातील एमबीए हा तुमच्यासाठी करिअरचा एक चांगला पर्याय ठरू शकतो. एचआर फंक्शन्समध्ये विविधता व्यवस्थापन, विलीनीकरण, संपादन, बाजारातील कामगारांची मागणी आणि पुरवठा व्यवस्थापित करणे. या क्षेत्रात यशस्वी होण्यासाठी तुमच्याकडे उत्तम संवादकौशल्य, विश्वासार्हता आणि आत्मविश्वास यासारखे गुण हवेत.

ऑपरेशन मॅनेजमेंट

या शाखेअंतर्गत तुम्हाला प्रॉडक्शन मॅनेजमेंट आणि शॉप फ्लोअर मॅनेजमेंट यासारखी कामे करण्याची जबाबदारी दिली जाते. या अंतर्गत, तुम्हाला प्रक्रियेचा प्रवाह कसा राखायचा, संस्थेच्या विविध विभागांशी असलेले संबंध आणि खरेदीदार-विक्रेते संबंध कसे व्यवस्थापित करायचे आणि ते आणखी घट्ट कसे करायचे इत्यादी शिकायला मिळतात. कोणत्याही प्रवाहातील पदवीधर उमेदवार या कार्यक्रमात सामील होऊ शकतो, परंतु सामान्यतः अभियांत्रिकी विद्यार्थी या प्रोग्रॅममध्ये अधिक येतात कारण यामध्ये ते उत्पादन विकास आणि डिझायनिंग, प्रक्रिया ऑप्टिमायझेशन सारख्या अभियांत्रिकी कार्यांसह उत्पादन व्यवस्थापन सारख्या कार्यांद्वारे अधिक यश मिळवू शकतात.

(लेखक झील कॉलेज ऑफ इंजिनिअरिंग अँड रिसर्च (पुणे) येथील डिपार्टमेंट ऑफ मॅनेजमेन्टमध्ये सहयोगी प्राध्यापक आहेत)