शोधले की सापडतेच. होय ना? चला तर मग, आपण अशा काही उपायांचा विचार करूया. तक्रारीचा सूर आळवण्याऐवजी आनंदाचे गाणे गाऊया. तुम्हालाही माहीत आहे, की हे ऑनलाइन प्रकरण कुणालाच अगदी मनापासून आवडत नाही, पण नाइलाज!

ऑनलाइन शिकवायचे कसे हे शिकायला हवे. आपण जसे वर्गात शिकवतो तसेच, पण जरा बदल करत शिकवल्यास ते विद्यार्थ्यांना सुसह्य होईल. त्यामुळे आपल्याला सतत बदलणाऱ्या या तंत्रज्ञानाबरोबर जायलाच हवे. आजचे तंत्रज्ञान उद्या जुने होते. मग आपण जुनेच उगाळत बसलात, तर मुले तुमच्याकडे येणारच नाहीत. आता जे वर्गात चालायचे किंवा आपण जे अजिबात करायचो नाही, ते म्हणजे तंत्रज्ञानाचा वापर असे करून चालणार नाही. तुम्हाला जास्तच तंत्रस्नेही व्हावे लागेल. प्रत्येक व्यवसायिक आपल्या व्यवसायासाठीची कौशल्ये जशी आत्मसात करतो, त्यासाठीची साधनसामुग्री गोळा करतो तशी आता आपली साधने शोधावी लागतील. खडू-फळा नाहीतर आता मोबाईल! त्या साधनांचा पुरेपूर उपयोग करून घेता यायला हवा.

ज्यांच्याकडे आहे त्यांचा वेगळा गट आणि ज्यांच्याकडे नाही त्यांचा वेगळा. अशांचा विचार आपल्याला ऑफलाइन पद्धतीत करावा लागेल. सगळ्यांना एकसारखेच समजून चालणार नाही. तसे केल्यास तुम्ही फसालच आणि मुलेही फसतील!

कृतीवर भर हवा

या ‘स्कूल फ्रॉम होम’ची तासिका शाळेप्रमाणे ३५/४० मिनिटे ठेऊन चालणार नाही. मुले पटकन कंटाळतात इलेक्ट्रॉनिक आवाजाला. केवळ पाठ वाचून अजिबात दाखवू नका. कृती जास्तीत जास्त विद्यार्थ्यांना करायला लावा. विषय सोपा करा, उदाहरणे द्या. शिकवण्याचा वेळ कमी करा. ऑनलाइन शाळेत उपस्थित मुलांना नीट दिसते आहे ना, ऐकू येते आहे ना याची खात्री करा. हॅंड रेज पर्याय! आपण तयार केलेले पीपीटी चित्रे मोठी, स्पष्ट आहेत याची खात्री करा. प्रश्न विचारताना काहीच मुलांना न विचारता सगळ्यांना सामावून घ्या. म्हणजे मुले तय्यार राहातील. व्याख्यान देऊन शिकवण्यापेक्षा कृती करण्यावर भर द्या. पाच दहा मिनिटांमध्ये त्यांचे त्यांना काहीतरी करायला लावा अन् मग त्यांनी काय केले आहे हे पाहा. त्यांना एखाद्या संकल्पनेविषयी प्रकल्प, उपक्रम आणि प्रयोग करायला सांगा. मुले आनंदाने करतील. घरातल्याच वस्तूचा वापर करून तुमच्या विज्ञानाच्या, गणिताच्या संकल्पना स्पष्ट होतील, असे काहीतरी योजा. तुमच्या सर्व सूचना स्वयंस्पष्टपणे मांडा. मुले कृतिशील असतात, ती हे सर्व मन लावून करतील. त्यातूनच ते स्वयंअध्ययनाचे धडे गिरवतील. आपला ऑनलाइन तास मनोरंजक होईल, असे करा.

शिकवण्यात विविधता हवी. तोच तोपणा कुणालाच नको असतो. वीस मिनिटांच्या तासिकेमध्ये मुलांना ऐकायला, बोलायला, पाहायला, कृती करायला अशा विविधतेत गुंगवून ठेवल्यास वेळ कधी संपला हे कळणार देखील नाही. सारखे स्क्रिनकडे पाहायला लागेल, असे नको. केवळ ऐकले तरी चालेल अशी पद्धती निवडा.

अगदी पुस्तकातलेच शिकवले पाहिजेत, असे थोडेच असते. पाठ्यपुस्तकातील संकल्पना घ्या, पण त्याला तुमच्या कल्पनाशक्तीची जोड देऊन काहीतरी सर्जनशील असे अनुभव द्या. असे अनुभव जे मुले घरीच घेऊ शकतील. पुस्तकातला अभ्यास त्यांना वाचून जमेलच. कोडी, चित्र, दृकश्राव्य, ऑनलाइन खेळ, एका जागेपासून उठून काहीतरी करावे लागेल. अशा कृतींची अवश्य योजना करा.

आणि हो सारखी परीक्षा घेण्याचा बागुलबुवा नाचवू नका. परीक्षा हे शिकण्या-शिकवण्याचे अंतिम उद्दिष्ट नसल्यास मुले आनंदाने यात सहभागी होतील.