- डॉ. कोमल बोरसे

मातृदिन दरवर्षी मे महिन्याच्या दुसऱ्या रविवारी साजरा केला जातो. यंदा मदर्स डेची तारीख १४ मे आहे. अॅना मेरी जार्विस, ज्यांना मदर्स डेचे संस्थापक म्हणून पाहिले जाते, त्या अॅन मारिया रीव्हस जार्विस या सामाजिक कार्यकर्त्याच्या कन्या होत्या, ज्यांनी बालमृत्यू कमी करण्यासाठी मदर्स डे वर्क क्लब नावाचे कार्यक्रम आयोजित केले.

इव्हेंटमध्ये डॉक्टरांना मातांशी चर्चा करण्यासाठी आमंत्रित करण्यात आले होते, की त्यांनी आपल्या मुलांना निरोगी कसे ठेवावे आणि त्यांना स्वच्छता आणि स्वच्छतेच्या नवीनतम पद्धतींसह शिक्षित कसे करावे. या मदर्स डेच्या पार्श्वभूमीवर आपण मातेच्या पोषणाबाबत माहिती घेऊ.

गर्भारावस्थेच्या दरम्यान आहार आणि पोषण अत्यंत महत्त्वाचे आहेत. गर्भधारणेचा पाया महत्त्वाचा आहे. मातेसह तिच्या बाळाचेदेखील पोषण गर्भवती मातेच्या शरीरावर अवलंबून असल्याने, गर्भवती महिलांना उच्च गुणवत्ता आहार आणि पोषण घेण्याची आवश्यकता आहे.

गर्भवती महिलांना दोन प्रकारचे आहार घ्यावा लागतो. पहिला, पौष्टिक आहार, ज्यातून आवश्यक न्युट्रिएंट्स आणि विटॅमिन्स मिळतात- जी गर्भवती महिलेच्या शरीरातील आणि शिशूच्या विकासात महत्त्वाचे आहेत. दुसरा, उपशोषण आहार, जो गर्भवती महिलेच्या वाढीसाठी आवश्यक असलेल्या कॅलरी आणि ऊर्जा पुरवतो.

गर्भारावस्थेच्या दरम्यानच्या अनेक समस्या योग्य पोषण घेऊन टाळल्या जाऊ शकतात. गर्भवती महिलांनी बाळाची योग्य वाढ आणि विकास सुनिश्चित करण्यासाठी निरोगी आणि संतुलित आहार घेणे खूप महत्वाचे आहे. गर्भवती महिलेच्या आहाराचा भाग असायला हवेत असे काही महत्त्वाचे पोषक घटक खालीलप्रमाणे आहेत :

प्रथिने : बाळाच्या वाढीसाठी आणि विकासासाठी प्रथिने आवश्यक असतात. प्रथिनांच्या चांगल्या स्रोतांमध्ये दुबळे मांस, कुक्कुटपालन, मासे, अंडी, बीन्स, मसूर, टोफू आणि दुग्धजन्य पदार्थ यांचा समावेश होतो.

कॅल्शियम : बाळाच्या हाडे आणि दातांच्या विकासासाठी कॅल्शियम महत्त्वाचे आहे. कॅल्शियमच्या चांगल्या स्रोतांमध्ये दुग्धजन्य पदार्थ, हिरव्या पालेभाज्या, फोर्टिफाइड संत्र्याचा रस आणि कॅल्शियम-फोर्टिफाइड तृणधान्ये यांचा समावेश होतो.

लोह : आई आणि बाळ दोघांमध्ये लाल रक्तपेशींच्या निर्मितीसाठी लोह महत्त्वाचे आहे. लोहाच्या चांगल्या स्रोतांमध्ये कुक्कुटपालनातील पदार्थ, मासे, बीन्स आणि तृणधान्ये यांचा समावेश होतो.

फोलेट : बाळाच्या न्यूरल ट्यूबच्या विकासासाठी फोलेट महत्त्वाचे आहे. फोलेटच्या चांगल्या स्रोतांमध्ये गडद हिरव्या पालेभाज्या, बीन्स, लिंबूवर्गीय फळे आणि तृणधान्ये यांचा समावेश होतो.

व्हिटॅमिन डी : बाळाची हाडे आणि दातांच्या विकासासाठी व्हिटॅमिन डी महत्त्वाचे आहे. व्हिटॅमिन डीचे चांगले स्रोत फोर्टिफाइड दूध आणि दुग्धजन्य पदार्थ, फॅटी मासे आणि सूर्यप्रकाश आहेत.

ओमेगा-३ फॅटी ऍसिड्स : ओमेगा-३ फॅटी ऍसिडस् बाळाच्या मेंदू आणि डोळ्यांच्या विकासासाठी महत्त्वपूर्ण असतात. ओमेगा -३ फॅटी ऍसिडचे चांगले स्रोत म्हणजे फॅटी मासे, जसे की सॅल्मन आणि फ्लेक्ससीड.

गरोदर महिलांनी बाळासाठी हानिकारक असणारे काही खाद्यपदार्थ टाळणे महत्वाचे आहे. उदाहरणार्थ, कच्चे किंवा कमी शिजलेले मांस, मासे आणि अंडी; पाश्चराइज्ड डेअरी उत्पादने; आणि पाऱ्याचे प्रमाण जास्त असलेले मासे. निरोगी आणि संतुलित आहार गर्भधारणेदरम्यान आई आणि बाळ दोघांच्याही आरोग्यासाठी आणि आरोग्यासाठी महत्त्वाचे आहे. गर्भवती महिलांनी त्यांच्या वैयक्तिक पौष्टिक गरजा पूर्ण करत असल्याची खात्री करण्यासाठी त्यांच्या आरोग्य सेवाप्रदात्याशी सल्लामसलत करण्याची शिफारस केली जाते.

(लेखिका आहारतज्ज्ञ आहेत.)