सांगली: प्रत्येक गावाचे ग्रामदैवत असते, तेच स्थान शिवछत्रपतींच्या (Shivaji Maharaj) पुतळ्याला या मराठी मातीत आहे. प्रत्यक्ष शिवछत्रपतींच्या पदस्पर्शाने पुनीत झालेल्या सांगली (Sangli) जिल्ह्यात अनेक ठिकाणी शिवरायांची ऐतिहासिक स्मृतिस्थळे आहेत. तसेच, गेल्या शतकभरात त्यांचे पुतळे उभे करीत जिल्ह्यातील ज्ञात अज्ञात शिवप्रेमींनी प्रेरणास्थळे निर्माण केली आहेत. हे सारे पुतळे म्हणचे त्या-त्या परिसरातील स्फूर्तीस्थळे आहेत. त्याचा हा धावता आढावा आज शिवजयंतीच्या निमित्ताने...या छायाचित्राचे संकलन केले आहे छायाचित्रकार छायाचित्रकार उल्हास देवळेकर यांनी.
मारुती चौक :
शिवछत्रपतींच्या पुतळ्याचा संकल्प महाराष्ट्राच्या स्थापनेनंतर लगेचच सांगलीत झाला. सांगलीची शान असलेल्या मध्यवर्ती मारुती चौकात उभारलेला हा अश्वारुढ पुतळा आता हीरक महोत्सवाकडे वाटचाल करीत आहे. तत्कालीन, नगरपालिकेने लोकसहभागातून उभारलेल्या या पुतळ्याचे अनावरण आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार मुख्यमंत्री यशवंतराव चव्हाण यांच्या हस्ते ३१ जुलै १९६२ रोजी झाले. ज्येष्ठ शिल्पकार आर. टी. शिरगावकर यांनी बनवलेल्या या पुतळ्याचा रुबाब काही औरच आहे. कृष्णेच्या पाण्याने वेढलेला हा पुतळा महापुराच्या वार्तांकनावेळी देश आणि आंतरष्ट्रीय माध्यमांमध्ये सांगलीची ओळख म्हणून झळकला होता. तत्कालीन, नगराध्यक्ष भारतभीम पैलवान जोतिरामदादा पाटील यांच्यासह त्यावेळी सांगलीतील अनेक मान्यवरांनी या पुतळ्याच्या उभारणीसाठी पुढाकार घेतला होता.
विसावा मंडळ :
गावभागातील विसावा मंडळाने उभारलेला हा सिमेंट क्रॉंकिटमधील बारा फुटी शिवपुतळ्याच्या साक्षीने दरवर्षी विसावा मंडळाची व्याख्यानमाला रंगते. १ मे १९९५ रोजी या पुतळ्याचे अनावरण ज्येष्ठ कादंबरीकार बाबा कदम यांच्या हस्ते व सहकार महर्षी विष्णूअण्णा पाटील यांच्या अध्यक्षतेखाली झाले. हा पुतळा डेरवण शिवसृष्टीतील प्रतिकृती वाटावा असा आहे. मुंबईचे दादा पाटकर त्याचे शिल्पकार आहेत. दादामहाराज केळकर व डेरवण येथील दिगंबरदास महाराज यांच्या संकल्पनेनुसार तो उभारला आहे. मंडळाचे कार्यकर्ते आस्थेने या पुतळ्याची देखभाल करतात. रोज रात्री सुरक्षेच्या कारणास्तव स्वयंचलित दरवाजांद्वारे तो झाकला जातो.साखर कारखाना :
आशिया खंडातील सर्वांत मोठा सहकारी साखर कारखाना म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या वसंतदादा कारखान्यावर शिवछत्रपतींचा पुतळा उभारणीच्या हालचाली अनेक वर्षे सुरू होत्या. १२ ऑक्टोबर १९८९ रोजी तत्कालीन मुख्यमंत्री शरद पवार यांच्या हस्ते या अश्वारुढ पुतळ्याचे अनावरण झाले. तत्कालीन, ग्रामविकास व पुनर्वसन मंत्री शिवाजीराव देशमुख यांच्यासह अनेक मान्यवर या समारंभाला उपस्थित होते. खासदार प्रकाशबापूंकडे तेव्हा कारखान्याची धुरा होती. मुंबईचे शिल्पकार जे. आर. शिरगावकर यांनी साकारलेला हा ब्रॉंझचा पुतळा एका वेगळ्या पद्धतीने उभारलेल्या चबुतऱ्यावर स्थानापन्न आहे.
इस्लामपूर :
इस्लामपूर शहरातील मध्यवर्ती तहसील कार्यालयाच्या इमारतीसमोर दिमाखात उभा असणारा छत्रपतींचा अश्वारूढ पुतळा शहरवासीयांच्या आस्मितेचे तीर्थस्थळ आहे. शहराचे दीर्घकाळ नेतृत्व करणारे दिवंगत नेते विजयभाऊ पाटील, तत्कालीन नगराध्यक्ष अरुणादेवी पाटील, शिवसेनेचे जिल्हाप्रमुख आनंदराव पवार, ॲड. चिमण डांगे यांच्या पुतळा समितीने हा संकल्प तडीस नेला. गेली साडेआठ वर्षे येथील शिवप्रेमींनी रोज सकाळी या पुतळा परिसराच्या पूजेची जबाबदारी घेतली आहे. कोल्हापूरमधील प्रसिद्ध शिल्पकार डोंगरसाने यांनी हा पुतळा बनवला आहे. ब्रॉंझच्या अडीच टनाच्या पुतळ्याची सुमारे तीन वर्षे निर्मिती सुरू होती. तत्कालीन केंद्रीय कृषिमंत्री शरद पवार, नेते जयंत पाटील, हसन मुश्रीफ, कै. आर. आर. पाटील, पतंगराव कदम यांच्या उपस्थितीत ७ जुलै २०१२ रोजी थाटात अनावरण झाले.तासगाव :
तासगाव येथील साडेचौदा फूट उंचीच्या अश्वारूढ शिवपुतळ्याची २०१९ मध्ये पुनर्प्रतिष्ठापना झाली. पूर्वी इथे उभा पुतळा होता. त्याची झीज झाल्याने नव्याने संकल्प करण्यात आला. खासदार संजय पाटील यांनी त्यासाठी पुढाकार घेतला. मुंबईचे शिल्पकार चंद्रजित देशमुख यांनी तो साकारला आहे. १५ फुटी दगडी चबुतऱ्यामुळे पुतळ्याची भव्यता वाढली आहे. पालिकेतील सल्लागार अभियंता भालचंद्र सावंत यांच्या देखरेखीखाली काम झाले. मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्या हस्ते १५ फेब्रुवारी २०१९ रोजी या पुतळ्याचे अनावरण झाले. अलीकडे चौकाचे सुशोभीकरण झाले आहे. दिवसातून दोनवेळा शिवभक्तांकडून पुतळ्याची पूजा होते.
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.