नवनीत बऱ्हाटे : सकाळ वृत्तसेवा
उल्हासनगर, ता. २३ : शहराच्या सीमेजवळ असलेल्या मानेरे गावात जिल्हा परिषद शाळेजवळ दिवाळीनिमित्त पारंपरिक ‘ढोरा उरवने’ सोहळा मोठ्या उत्साहात आणि भक्तिभावाने पार पडला. शतकानुशतके आगरी समाजात राबणारा शेतकरी आपल्या गुरांना कुटुंबाचा सदस्य आणि देवतेसमान मानत आला आहे. शेतीची कामे संपल्यावर आणि दिवाळी आल्यावर या गुरांप्रती कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी हा सोहळा साजरा केला जातो.

सकाळी गुरांना स्नान घालून त्यांची शिंगे बोधट करून रंगवली जातात. अंगावर गेरूने नक्षीदार आकृत्या काढून त्यांच्या देहावर सौंदर्याची झळाळी आणली जाते. शिंगांवर फुले, पताका, हार यांची सजावट केली जाते आणि हळदी-कुंकवाने पुजून त्यांच्या आरोग्याची मंगलकामना केली जाते. त्यानंतर गुरांना पेंढ्याच्या सौम्य आगीवरून उड्या मारायला लावतात. हीच ‘ढोरा उरवने’ म्हणून ओळखली जाणारी लोकपरंपरा समजली जाते. गुरांच्या पाठोपाठ घरातील मुले आणि युवकही आनंदाने आगीवरून उड्या मारतात. मोठ्या मंडळींच्या देखरेखीखाली हा सारा उपक्रम सुरक्षित वातावरणात पार पडतो. पारंपरिक संगीत, ढोल-ताशे, आरत्या, आणि रंगीबेरंगी सजावटींनी सारा परिसर मंगलमय झाला होता.

शास्त्रीय कारण
शास्त्रोक्त विधीमागे विज्ञान दडलेले आहे. गुरांच्या अंगावर चिकटलेल्या पिसवा, गोचिड आणि जंतू धुरामुळे गळून पडतात, त्यामुळे त्यांचे आरोग्य टिकून राहते. याचबरोबर, थंडीच्या दिवसात आगीचा हलका शेक गुरांना उबदारपणा देतो. भविष्यात रानात वणवा पेटल्यास या प्रथेमुळे गुरे आगीपासून घाबरत नाहीत, उलट शांत राहतात.

गुरांप्रती कृतज्ञता
आमच्या गुरांशिवाय शेती आणि जीवन दोन्ही अपूर्ण आहेत. त्यांच्या प्रती कृतज्ञता व्यक्त करणे म्हणजे खरी दिवाळी साजरी करणे, असे म्हणत ग्रामस्थांनी या प्रथेला संस्कृती, विज्ञान आणि भक्तीचा संगम म्हटले. तसेच ‘ढोरा उरवने’ ही फक्त परंपरा नाही, तर निसर्गाशी नाते दृढ ठेवणारी, श्रम आणि श्रद्धेचा उत्सव साजरा करणारी ग्रामसंस्कृतीची खरी ओळख आहे असेही त्यांनी स्पष्ट केले.