पुणे : ज्येष्ठ सामाजिक कार्यकर्त्या व गांधी नॅशनल मेमोरीयल सोसायटीच्या विश्वस्त सचिव शोभना रानडे (वय ९९) यांचे रविवारी पहाटे मुंढव्यातील राहत्या घरी निधन झाले. त्यांच्या पश्चात मृदुला रानडे व सुषमा गरवारे या मुली आहेत.

दुपारी चारच्या सुमारास वैकुंठ स्मशानभूमीत त्यांच्या पार्थिवावर अंत्यसंस्कार करण्यात आले. या वेळी विविध क्षेत्रातील मान्यवर मोठ्या संख्येने उपस्थित होते. प्रातिनिधीक स्वरूपात माजी आमदार उल्हास पवार यांनी श्रद्धांजली अर्पण केली. रानडे यांना श्रद्धांजली अर्पण करण्यासाठी शुक्रवारी (ता. ९) सायंकाळी ४.३० वाजता नगर रस्त्यावरील आगाखान पॅलेस येथे श्रद्धांजली सभा होणार आहे.

शोभना रानडे या मूळच्या पालघरच्या. त्यांनी अर्थशास्त्र या विषयात पदवी आणि समाजशास्त्र विषयात पदव्युत्तर पदवी घेतली होती. सीताराम रानडे यांच्याशी १९४० मध्ये त्यांचा विवाह झाला. आसाममध्ये असताना भूदान पदयात्रेदरम्यान त्यांची आचार्य विनोबा भावे यांच्याशी भेट झाली. तेथे विनोबांनी ‘मैत्री आश्रमा’ची स्थापना केली. विनोबांच्या आग्रहाने शोभना रानडे मैत्री आश्रमाच्या विश्वस्त झाल्या. काही वर्षे त्यांनी आसाममध्ये, नंतर नागालँडमध्येही काम केले.

यवतमाळ जिल्ह्यात १९७७ मध्ये शोभना रानडे यांनी भूदान-जमिनीच्या वाटपाचे काम केले. महाराष्ट्र ग्रामदान मंडळाच्या त्या अनेक वर्षे अध्यक्ष होत्या. इंदूर येथील कस्तुरबा ग्रामच्या कार्यात त्यांचा सहभाग होता. १९७२ ते १९८३ पर्यंत दांडेकर यांनी विनोबांचे जन्मस्थान असलेल्या गागोदे येथे निराधार मुलांचे छात्रालय व बाल सदनाचे काम केले. ‘बालग्राम’ या शैक्षणिक चळवळीची मुहूर्तमेढ त्यांनी गागोदे गावात घातली.

आगाखान पॅलेसमधील गांधी नॅशनल मेमोरीयल सोसायटीच्या विश्वस्त-सचिव म्हणून शोभना रानडे यांनी काम पाहिले. या संस्थेच्या माध्यमातून गांधी विचारांचा प्रचार-प्रसार, स्त्री सबलीकरण व शिक्षण आदींसाठी त्यांनी कार्य केले. मुंबई सर्वोदय मंडळाचे अध्यक्ष टी. के. सोमय्या यांच्यासारखे अनेक कार्यकर्ते शोभना रानडे यांच्यामुळे सामाजिक कार्यात आले. ‘लोकयात्रा’, ‘स्त्रीशक्ती’, ‘डॉ. हर्मन मायनर’, ‘श्रीमती लक्ष्मी मेनन’ ही पुस्तकेही त्यांनी लिहिली होती. त्यांनी आसामी भाषेतील दोन कादंबऱ्यांचा मराठीत अनुवादही केला. केंद्र सरकारने त्यांना २०१० मध्ये ‘पद्मभूषण’ पुरस्काराने सन्मानित केले होते. तसेच, ‘जमनालाल बजाज पुरस्कार’, ‘फिक्की जीवनगौरव पुरस्कार’, राज्य सरकारचा ‘अहिल्याबाई होळकर पुरस्कार’, सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाचा ‘जीवनगौरव पुरस्कार’ आदी पुरस्कारही त्यांना प्राप्त झाले होते.