लेखक : राजाराम पानगव्हाणे

कॉम्प्युटर इंजिनिअरिंग क्षेत्रात गेल्या दोन-तीन दशकांत आमूलाग्र क्रांती झालेली असून, आजच्या तंत्रआधारित आणि स्पर्धात्मक युगात हे सर्वाधिक आकर्षक क्षेत्र ठरले आहे. शासकीय, खासगी आणि सार्वजनिक आस्थापना वेगाने कॉम्प्युटरराईज झालेल्या आहेत.

मोबाईल आणि मोबाईल ॲपद्वारे उपलब्ध सुविधा, ऑनलाइन मार्केटिंग, ई-कॉमर्स, नेटबँकिंग, डिजिटल इंडिया, नेटवर्क आणि सेक्युरिटी, सायबर सिक्युरिटी, डेटाबेस मॅनेजमेंट, ग्राहकांच्या वाढत्या अपेक्षा आणि वाढते सेवाक्षेत्र यांच्या आवश्यकतेनुसार कॉम्प्युटर तंत्रज्ञान वापरून सॉफ्टवेअर विकसित करणे, त्याचे व्यवस्थापन करणे अशा विविध संधी उपलब्ध आहेत.

देशातील मोठी व छोटी शहरे आणि खेडीही स्मार्ट सिटी आणि स्मार्ट व्हिलेज करण्यावर भर दिला जात आहे. त्यात जास्तीत जास्त संगणकीकृत तंत्रज्ञान वापरले जात आहे.

या विविध संधींमुळे विज्ञान शाखेत शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांचा कल या क्षेत्राकडे गेल्या काही वर्षांत मोठ्या प्रमाणात वळला आहे. (saptarang latest marathi article by rajaram pangavane Huge opportunities in expansion of computer sector nashik)

आपल्याला सर्वांनाच माहीत आहे, की संगणक म्हणजेच कॉम्प्युटर मानवाच्या जीवनातील अविभाज्य घटक बनलेला आहे. करिअरमधील असे एकही क्षेत्र नाही, की ज्यात संगणकाचा वापर होत नाही.

संगणकाच्या मदतीने आपण अशक्य असलेली कामेही कमी वेळेत पूर्ण करतो. अशी कित्येक कामे आहेत, जी संगणकाशिवाय करणे मानवाला अशक्य आहे.

जर इतक्या मोठ्या प्रमाणात संगणकाचा वापर जीवनातील विविध क्षेत्रांत होत असेल, यावरूनच या क्षेत्रात रोजगाराच्या किती संधी उपलब्ध आहेत आणि होतील, याची कल्पना येऊ शकते.

डिजिटल युगात नोकरी मिळविण्यासाठी पदवी महत्त्वाची असते, हे खरे. पण, त्याचबरोबर संगणकाचे ज्ञान असणे महत्त्वाचे असते. यात आपण करिअर सॉफ्टवेअर किंवा हार्डवेअरमध्ये करू शकता. असे एकही क्षेत्र नाही, जेथे संगणक वापरला जात नाही.

तो प्रत्येक शासकीय, निमशासकीय तसेच खासगी कार्यालयांच्या कामकाजात कामाचा अविभाज्य भाग बनला आहे. त्यामुळे सर्व क्षेत्रांत संगणकाशी संबंधित मोठ्या संधी निर्माण होत आहेत.

संगणकाचा वापर जीवनातील प्रत्येक क्षेत्रात केला जातो. जेणेकरून कामे कमी वेळेत व सोप्या पद्धतीने पार पाडली जाऊ शकतात.

कॉम्प्युटरचा वापर शैक्षणिक, वैज्ञानिक, वैद्यकीय, घरगुती, वैद्यकीय, व्यावसायिक, मनोरंजन, शैक्षणिक, वैज्ञानिक, सरकारी, बँकिंग अशा सर्व क्षेत्रांमध्ये केला जातो.

कॉम्प्युटर इंजिनिअरिंगचे प्रशिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांचे भवितव्य निश्चितच उज्ज्वल आहे. कॉम्प्युटर इंजिनिअरिंग क्षेत्रात विविध उपक्षेत्रे म्हणजे कोडिंग, क्रिप्टोग्राफी, इन्फॉर्मेशन प्रोटेक्शन, कम्युनिकेशन आणि वायरलेस नेटवर्क, कंपाइलर्स आणि ऑपरेटिंग सिस्टिम्स, कॉम्प्युटर नेटवर्क, मोबाईल कॉम्प्युटिंग, कॉम्प्युटर व्हीजन आणि रोबोटिक्स, क्वांटम कॉम्प्युटिंग, आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स, मशिन लर्निंग, डीप लर्निंग आणि इंटरनेट ऑफ थिंग्स ही होत.

कॉम्प्युटरच्या क्षेत्रात डिझायनिंग हे क्षेत्र वेगाने विकसित होत आहे. आज प्रत्येक स्तरावर तंत्रज्ञानाचा वापर अनिवार्य बनत चालला आहे.

अशा काळात नेटवर्किंग इंजिनियर, सिस्टीम डिझाइनर, सिस्टीम ॲनालिस्ट, सिस्टीम प्रोग्रामर, डेटाबेस मॅनेजर, सॉफ्टवेअर आणि हार्डवेअर इंजिनियर्ससाठी भारतात खूप संधी उपलब्ध आहेत. तसेच, परदेशातही भारतीय कॉम्प्युटर इंजिनियरला मोठी मागणी आहे.

बहुराष्ट्रीय कंपन्यांमधील नोकरीव्यतिरिक्त तुम्ही स्वतः सॉफ्टवेअर विकसित करून स्वतःचा व्यवसायही करू शकता. तसेच, स्टार्टअप्स कंपन्यांसाठी सरकारकडून अर्थसहाय्य उपलब्ध होऊ शकते.

विद्यार्थ्यांनो, कॉम्प्युटर इंजिनियरिंग केलेल्या अभियंत्यांना सिंगापूर, अमेरिका, कॅनडा, जपान, ऑस्ट्रेलिया, युनायटेड किंग्डम, मलेशिया, पोलंड, साऊथ कोरिया या देशांत नेहमीच संधी उपलब्ध असतात.

अॅपल, सिस्का, डेल, आयबीएम, इंटेल, मायक्रोसॉफ्ट, एनव्हीडीआय, क्वालक्वाम, युनिसिस, झेरॉक्स कॉम्प्युटर्स अशा जागतिक दर्जाच्या मल्टिनॅशनल कंपन्यांमध्ये करिअर करण्याची फार मोठी संधी उपलब्ध आहे.

अशा मोठ्या बहुराष्ट्रीय कंपन्यांमध्ये नोकरीच्या संधी मिळविणे ही कॉम्प्युटर इंजिनियरचे स्वप्नं असते आणि ते मिळवितात. भारतातील आयटी क्षेत्रातील मोठमोठ्या कंपन्या म्हणजे टाटा कन्सल्टन्सी सर्व्हिसेस (टीसीएस), इन्फोसिस, विप्रो, एचसीएल टेक्नॉलॉजीज, टेक महिंद्र, एल ॲण्ड टी इन्फोटेक, एमफसिस, माइंड ट्री आदी कंपन्यांमधून संगणक अभियंत्यांना मोठ्या प्रमाणात नोकरीच्या संधी उपलब्ध असतात.

तसेच, भारतातील सरकारी क्षेत्र जसे की राष्ट्रीय बँका, सायबर सेल, सॉफ्टवेअर टेक्नॉलॉजी पार्कस ऑफ इंडिया या व इतर अनेक सरकारी क्षेत्रात कॉम्प्युटर इंजिनियरची मागणी वाढत आहे.

हेही वाचा : Credit Card फसवणूक....काय घ्याल काळजी?

कॉम्प्युटर इंजिनियरिंग क्षेत्राशी संबंधित बी. टेक. कॉम्प्युटर, बी. ई. कॉम्प्युटर/आय.टी. हे पदवी अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यावर एम.टेक., एम.ई., एम.एस. कॉम्प्युटर, एमसीए, एमबीए हे पदव्युत्तर अभ्यासक्रमाचे पर्याय उपलब्ध असतात.

पदव्युत्तर अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यावर शैक्षणिक स्तरावर प्राध्यापक बनण्याचाही पर्याय उपलब्ध आहे. त्याचप्रमाणे पदव्युत्तर अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यावर संशोधनाची आवड असणाऱ्या विद्यार्थ्यांना पीएच.डी. पूर्ण करून संशोधनाच्या संधी उपलब्ध आहेत.

सुपरकॉम्प्युटर एज्युकेशन ॲन्ड रिसर्च सेंटर (एसईआरसी), सेंटर फॉर एआय ॲन्ड रोबोटिक्स (सीएआयआर), इंडियन स्पेस रिसर्च ऑर्गनायझेशन (इस्रो), सी-डॉट, सीएमसी, आयआयएससी, आयआयटी व विद्यापीठांमधून मोठ्या प्रमाणात या क्षेत्रात संशोधन केले जाते.

तसेच, टेक्नॉलॉजी बिजनेस इनक्युबेटर (टीबीआय) या सरकारच्या उपक्रमांतर्गत तुम्ही स्वतःची स्टार्टअप कंपनीही सुरू शकता.

(लेखक ब्रह्मा व्हॅली ग्रृप ऑफ एज्युकेशन इन्स्टिट्यूट्सचे संस्थापक अध्यक्ष आहेत.)

कॉम्प्युटर इंजिनिअरिंगमधील करिअरच्या संधी

१) संगणक अभियंता- संगणक अभियंते सॉफ्टवेअर विकसित करतात, चाचणी करतात आणि मूल्यांकन करतात. कॉम्प्युटर गेम, बिझनेस अॅप्लिकेशन किंवा अगदी नवीन ऑपरेटिंग सिस्टमवर कार्य करू शकतात.

२) क्वालिटी-

अॅश्युरन्स इंजिनिअर- संगणक म्हणजेच कॉम्प्युटरची गुणवत्ता टिकविणे हे फार महत्त्वाचे काम आहे. यासाठी इंजिनिअर उत्पादनाची गुणवत्ता सुनिश्चित करण्यासाठी चाचणी विकसित करतात.

३) हार्डवेअर अभियंता- हार्डवेअर अभियंता हार्डवेअर डिझाइन, विकसित आणि टेस्ट करतात.

४) सॉफ्टवेअर अभियंता- सॉफ्टवेअर अभियंता संगणक सॉफ्टवेअरच्या डिझाइन आणि विकासासाठी गणितीय विश्लेषण आणि संगणक शास्त्राची मुख्य तत्त्वे लागू करतात.

५) फर्मवेअर अभियंता- मोबाईल फोन, वैद्यकीय उपकरणे आणि रिमोट कंट्रोल्ससारखे हार्डवेअर चालविण्यायोग्य करण्यासाठी फर्मवेअर अभियंता अल्गोरिदम तयार करतात आणि लागू करतात.