Depression and alcohol Research : अनेकांना असे वाटते की तणाव, नैराश्य किंवा दुःख दूर करण्यासाठी दारू उपयोगी ठरते. मात्र, एका नव्या संशोधनाने या पारंपरिक समजुतींना आव्हान दिले आहे. शिकागो विद्यापीठाच्या संशोधकांनी केलेल्या अभ्यासानुसार, जास्त प्रमाणात दारू सेवन करणाऱ्या आणि नैराश्याने ग्रस्त असलेल्या लोकांना दारू प्यायल्यानंतर इतर सामान्य मद्यपान करणाऱ्यांप्रमाणेच आनंद आणि उत्तेजना मिळते.

दारूचा मूडवरील परिणाम वास्तव काय सांगते?

बर्‍याच लोकांना वाटते की ते नैराश्यामुळे किंवा मानसिक तणावामुळे दारू पितात आणि ती स्वतःसाठी औषधासारखी वापरतात. परंतु हा नवा अभ्यास सांगतो की, जास्त मद्यपान करणारे आणि नैराश्यग्रस्त लोक मद्यसेवनानंतरही तात्पुरते आनंदी वाटतात आणि त्यांना दारू अधिक हवीहवीशी वाटते. याच गोष्टीमुळे उपचार पद्धतींमध्ये सुधारणा करण्याची गरज आहे, असे संशोधकांचे मत आहे.

संशोधन कसे झाले?

युनिव्हर्सिटी ऑफ शिकागो मेडिसिन येथे झालेल्या संशोधनादरम्यान अमेरिकेतील 21 ते 35 वयोगटातील 232 जणांचा अभ्यास करण्यात आला. या लोकांनी मद्यपान करताना आणि मद्य न घेतलेल्या वेळी आपल्या भावनांविषयी माहिती दिली. स्मार्टफोनच्या माध्यमातून तीन तासांत प्रत्येक अर्ध्या तासाने त्यांच्या अनुभवाची नोंद करण्यात आली.

दारूचे व्यसन खरे कारण काय?

हे संशोधन मद्यविकार (Alcohol Use Disorder - AUD) असलेल्या लोकांबाबतच्या जुन्या समजुतींना आव्हान देते. याआधी असे मानले जात होते की वारंवार मद्यपान केल्यामुळे मेंदूतील ताण व बक्षीस प्रणालीत बदल होतात, त्यामुळे व्यसनाधीनता वाढते. मात्र, नवीन संशोधन सांगते की अशा लोकांना मुख्यतः दारूमुळे तात्पुरता आनंद मिळतो आणि त्यामुळेच ते वारंवार दारू पितात.

उपचार पद्धतीत बदलाची गरज

संशोधकांच्या मते, सध्या मद्यपानामुळे उद्भवणाऱ्या तणाव व नैराश्यावर उपचार केले जातात, मात्र दारूपासून मिळणाऱ्या आनंद व उत्तेजनाचा विचार केला जात नाही. म्हणूनच, व्यसन सोडवण्यासाठी मानसिक तणाव कमी करण्यासोबतच दारूने मिळणाऱ्या आनंदाची जागा घेऊ शकेल असे पर्याय शोधणे महत्त्वाचे आहे.

हा अभ्यास दाखवतो की दारू तणाव आणि नैराश्य कमी करण्यापेक्षा तात्पुरता आनंद आणि उत्तेजना देण्याचे काम करते. त्यामुळे, मानसिक आरोग्यासाठी दारू हे योग्य उत्तर नाही. त्याऐवजी, दीर्घकालीन समाधानासाठी योग्य सल्ला व उपचार घेणे गरजेचे आहे.