जळगाव ः भारताचे राष्ट्रपीता म्हणून ओळखले जाणारे मोहनदास करमचंद गांधी म्हणजेच बापू (महात्मा गांधी) यांचा भारताला स्वातंत्र्य मिळवून देण्याचा मोलाचा वाटा होता. ते स्वातंत्र्य चळवळीचे प्रमुख नेते होते त्यांनी देशातील लोकांना हिंसाचाराचा मार्ग सोडून अहिंसेच्या जोरावर स्वातंत्र्य चळवळीत सहभाग घेवून स्वातंत्र्य मिळवून दिले. अशा थोर महापुरषांबद्दल अधिकची माहिती जाणून घ्यायची आहे तर या ठिकाणी नक्की भेट द्या..

राष्ट्रीय गांधी संग्रहालय, नवी दिल्ली

नॅशनल गांधी म्युझियम हे नवी दिल्ली येथे एक संग्रहालय आहे. हे महात्मा गांधींचे जीवन आणि तत्त्वे दर्शवते. 1948 मध्ये गांधींच्या हत्येनंतर लवकरच मुंबईत प्रथम संग्रहालय उघडण्यात आले. मध्ये राज घाट, नवी दिल्ली येथे जाण्यापूर्वी अनेक वेळा संग्रहालय हलविण्यात आले. वास्तविक, 30 जानेवारी 1948 रोजी महात्मा गांधींची हत्या झाली. त्यांच्या निधनानंतर जिल्हाधिकाऱ्यांनी गांधीजींच्या जीवनाविषयी महत्वाची माहिती गोळा करत हे संग्रहालय तयार केले. या संग्राहलयात गांधींची वस्तू नवी दिल्लीतील कोटा हाऊसजवळील इमारतींमध्ये हलविण्यात आली. नंतर ते महात्मा गांधींच्या समाधीशेजारी नवी दिल्लीतील गांधी संग्रहालय, राजघाट येथे हलविण्यात आले. महात्मा गांधी यांच्या हत्येच्या 13 व्या वर्धापन दिनानिमित्त संग्रहालय अधिकृतपणे 1961 मध्ये उघडण्यात आले.

मणि भवन गांधी संग्रहालय, मुंबई

मणि भवन ही एक जुन्या शैलीची दोन मजली घर असून जे मुंबईतील लबर्नम रोडवर आहे. जेव्हा गांधीजी मुंबईत होते तेव्हा ते इथेच राहत असे. आता संग्रहालय व संशोधन केंद्रात रूपांतर झाले आहे. ते श्री. रेवशंकर जगजीवन झावेरी यांचे होते, जे गांधी यांचे मित्र होते आणि त्यांनी त्या काळात त्यांचे स्वागत केले. हे मणि भवन होते ज्यातून गांधींनी राउलट कायद्याविरूद्ध सत्याग्रह सुरू केला आणि स्वदेशी, खादी आणि हिंदू-मुस्लिम ऐक्याचा प्रचार केला.

गांधी स्मारक संग्रहालय, मदुराई

तमिळनाडूमधील मदुराई शहरात 1959 मध्ये गांधी स्मारक संग्रहालय उभारले गेले आहे. हे आता देशातील पाच प्रमुख गांधी संग्रहालयांपैकी एक आहे. गांधींनी नथुराम गोडसेने खून केला होता तेव्हा घातलेल्या रक्ताने भिजलेल्या कपड्यांचादेखील त्यात समावेश आहे. या संग्रहालयात गांधीजींनी देवकोटाईच्या नारायणन सत्संगीला वैयक्तिकरित्या लिहिलेले मूळ पत्र आहे. गांधीजींनी स्वातंत्र्यसैनिक आणि कवी सुब्रमण्यम भारती यांना पाठविलेले अभिनंदन संदेशही या संग्रहालयात जतन करण्यात आला आहे. महात्मा गांधींनी अ‍ॅडॉल्फ हिटलरला “प्रिय मित्र” म्हणून संबोधित करताना आणखी एक रोचक पत्र लिहिले आहे.

साबरमती आश्रम आणि संग्रहालय, अहमदाबाद

गांधीजीचे जीवन जवळून पाहायचे असेल तर तुम्ही गुजरात राज्यातील अहमदाबाद येथील साबरतमी आश्रम नक्की जा. या संग्रहालयात गांधीजींच्या मूळ आणि फोटोस्टेट अशा दोन्ही प्रकारात 34,065 कागदपत्रे आहेत. याव्यतिरिक्त, ग्रंथालयात गांधीजींचे जीवन, कार्य आणि अध्यापनाशी संबंधित सुमारे 21,500 पुस्तके असून इंग्रजी, हिंदी आणि गुजराती भाषांमध्ये 50 हून अधिक जर्नल्स असलेल्या वाचन रूम आहेत.