What is Soul: कधी विचार केलाय? आत्मा अन् प्राण यात फरक नक्की काय? सदगुरु सांगतात...

Sadhguru - Difference Between Soul And Spirit: आपण अनेकदा आत्मा आणि जीव हे शब्द अनेकदा ऐकतो, पण याचे नक्की अर्थ काय? हिंदू संस्कृतीत 'जे आमरण असेल' त्याला आत्मा ह शब्द वापरला आहे, पण दुर्दैवाने आता त्याचा गैरसमज झाला आहे. जे अनंत आहे ते कधीही संपू शकत नाही. तुम्ही याला 'आत्मा' म्हणतात.

लोक 'चांगल्या आत्म्यांबद्दल' बोलतात. पाश्चिमात्य लोक म्हणतात, 'अरे, तो एक चांगला आत्मा आहे.' पण कोणताही आत्मा चांगला किंवा वाईट नसतो.

आत्मा सर्व ओळखीच्या, सर्व अस्तित्वांच्या शिवाय सर्व गोष्टींच्या पलीकडे आहे. हे समजून घेण्याचा दुसरा मार्ग म्हणजे आत्मा नावाची कोणतीही गोष्ट नाही. या कारणास्तव गौतम बुद्ध म्हणायचे, "तू 'अनात्मा' आहेस." आत्मा काहीच नाही.

प्राण म्हणजे काय

आता तुम्ही प्राणाबद्दल विचार केला तर योगामध्ये सर्व काही शरीर आहे असे म्हटले आहे. भौतिक शरीर हे शरीर आहे, मन हे शरीर आहे, प्राण हे शरीर आहे, इथरिक तत्व शरीर आहे, सर्व काही शरीरासारखे आहे, अगदी आत्मा देखील शरीरासारखा आहे.

गोष्टींकडे पाहण्याचा हा एक अतिशय समंजस मार्ग आहे. जेव्हा आपण आनंदमय कोश म्हणतो तेव्हा अर्थातच आपण परम तत्वाबद्दल बोलत असतो, पण तेही शरीराच्या रूपात. तुम्हाला या गोष्टी समजाव्यात म्हणून हे आहे.

दुसऱ्या शब्दांत, जर तुम्ही तुमच्या शरीराला संपूर्ण सृष्टीचे 'मॉडेल' म्हणून घेतले तर ते ब्रशने रंग पसरवण्यासारखे आहे. जेव्हा तुम्ही ब्रशने पेंट पसरवता, तेव्हा रंग प्रथम खूप समृद्ध किंवा गुलाबी असतो, नंतर फिकट, फिकट, फिकट - आणि शेवटी रंगहीन होतो.

त्याचप्रमाणे, भौतिक शरीरापासून सुरू होऊन, ते स्थूल शरीरापासून मानसिक शरीरापर्यंत आणि नंतर प्राणिक शरीरापर्यंत सूक्ष्म आणि सूक्ष्म होत गेले.

भौतिक-शरीर आणि मानसिक-शरीरात अधिक स्थूलता आहे. प्राणिक-शरीर ही ऊर्जा आहे जी हे सर्व चालवते आणि तीच तुम्हाला शरीराशी जोडून ठेवते. प्राण गेला की तू गेलास.

तुमचे शरीर निर्जीव होते किंवा तुम्ही तुमच्याच अनुभवात मरता - तुम्हाला हवे तसे घ्या. तर तुम्ही ज्याला मृत्यू म्हणत आहात ते म्हणजे प्राणाने त्याची चैतन्य गमावली आहे किंवा उलट त्याची चैतन्य गमावली आहे.

आत्मा आणि प्राण यात काय फरक आहे?

समजा एखादा तरुण आहे आणि त्याचे भौतिक शरीर काही अपघातात किंवा इतर कारणामुळे नष्ट झाले आहे. त्याचे जीवनावश्यक शरीर अजूनही पूर्णपणे जिवंत आणि अखंड आहे.

परंतु हे भौतिक शरीर पूर्णपणे तुटलेले आहे, ज्यामुळे महत्वाच्या शरीराला भौतिक शरीर सोडावे लागते. आता अशा अवस्थेत गेल्यावर त्याची चैतन्य शाबूत राहते. त्यामुळे लोकांना ते अगदी सहज जाणवते.