रक्तदाब आणि आपण

- डॉ. विराज वैद्य, संस्थापक, मेधा-एआय

जीवनाच्या गजबजलेल्या लयीत आपल्या सर्वांमध्ये एक मूक आवाज असतो तो म्हणजे आपला रक्तदाब, ज्याला दैनंदिन जीवनातील गोंधळात अनेकदा दुर्लक्ष केले जाते. ते आपल्या आरोग्याचे रक्षण करण्याची गुरुकिल्ली का असू शकतात हे समजून घेऊ या.

सिस्टोलिक आणि डायस्टोलिक

तुमच्या हृदयाची कल्पना एका पंपासारखी आणि तुमच्या धमन्यांची शहराच्या गजबजलेल्या रस्त्यांसारखी कल्पना करा. रक्तदाब म्हणजे तुमचे हृदय धमन्यांद्वारे रक्त प्रवाहित करण्यासाठी वापरते. हा प्रवास दोन आकड्यांमध्ये कॅप्चर केला जातो :

सिस्टोलिक प्रेशर : पहिला क्रमांक किंवा वरचा क्रमांक, तुमच्या हृदयाचे ठोके असताना तुमच्या धमन्यांमधील दाब मोजतो. रस्त्यावर सर्वाधिक गर्दी असते, तेव्हा याला सर्वाधिक रहदारीचा क्षण म्हणून विचार करा.

डायस्टोलिक प्रेशर : दुसरा क्रमांक किंवा तळाचा क्रमांक, तुमचे हृदय विश्रांती घेत असताना, हृदयाच्या ठोक्यांच्या दरम्यान तुमच्या धमन्यांमधील दाब मोजतो. हा शांत विराम आहे, गर्दीच्या दरम्यानची शांतता.

दोन्ही संख्या निर्णायक आहेत. उच्च रीडिंग हे सूचित करू शकते, की तुमच्या धमन्या सतत तणावाखाली आहेत, ज्यामुळे झीज होऊ शकते जी शांत; परंतु संभाव्य प्राणघातक आहे.

नियमित तपासणी

तुमची तब्येत उत्तम आहे असे वाटत असतानाही तुमचा रक्तदाब का तपासावा? कारण रक्तदाब हा एक मूक पालकांसारखा आहे. तो ओरडत नाही; तो कुजबुजतो. नियमित तपासणी न करता, उच्च रक्तदाब आढळून न येता लपून राहू शकतो, ज्यामुळे तुमचे हृदय आणि रक्तवाहिन्यांना नुकसान पोचते. हे मधुमेहापेक्षा अधिक कपटी आहे कारण यामुळे हृदयविकाराचा झटका, स्ट्रोक आणि किडनी निकामी होऊ शकते.

स्व-मूल्यांकन साधन

चला बघूया, तुम्हाला उच्च रक्तदाबाचा धोका आहे का? स्व-मूल्यांकन करूया -

कौटुंबिक इतिहास : तुमच्या जवळच्या कुटुंबातील कोणत्याही सदस्याला (आई, वडील, भावंड) उच्च रक्तदाब किंवा हृदयविकार आहे का?

आहार : तुमच्या आहारात मीठ, प्रक्रिया केलेले पदार्थ किंवा फळे आणि भाज्यांची कमतरता आहे का?

ॲक्टिव्हिटी लेव्हल : तुम्ही कमीत कमी शारीरिक हालचालींसह बैठी जीवनशैली जगत आहात का?

तणाव : तुम्ही वारंवार खूप तणावाखाली आहात का?

धूम्रपान आणि अल्कोहोल : तुम्ही नियमितपणे धूम्रपान करता किंवा अल्कोहोलचे सेवन करता?

तुम्ही यापैकी कोणत्याही गोष्टीला ‘होय’ म्हणालात, तर तुमचा रक्तदाब नियमितपणे तपासून तुमच्या हृदयाच्या कुजबुजांना अधिक लक्षपूर्वक ऐकणे सुरू करा.

लक्षात ठेवण्यासारखे काही मुद्दे

रक्तदाबाचे आकडे फक्त वाचण्यापुरते नाहीत, ते तुमच्या हृदयातून आलेले संदेश आहेत. हे संदेश समजून घेणे, तुमच्या जोखमीचे घटक ओळखणे आणि त्यावर कृती केल्याने या सायलेंट किलरने तुमच्यावर हल्ला होण्याची शक्यता लक्षणीयरीत्या कमी केली आहे. लक्षात ठेवा, जीवनाच्या प्रवासात, आपल्या शरीराच्या मूक कुजबुजांशी जुळवून घेतल्यास आपण आरोग्य आणि निरोगीपणाच्या मार्गावर जाऊ शकता. हे संदेश आपल्या हृदयासाठी ऐकण्याची शपथ घेऊया.