‘ब्लॅक फंगस’चा वाढता धोका; लक्षणं ओळखा आणि काळजी घ्या

बेळगाव : कोरोनाची भीषण स्थिती हाताळण्यासाठी युध्दपातळीवर प्रयत्न सुरु आहेत. यात ब्लॅक फंगस अर्थातच म्युकोरमायकोसिस हा बुरशीजन्य रोग पाय पसरु लागला आहे. राज्यातही या आजाराचे रुग्ण आढळत आहेत. बेळगाव जिल्ह्यातही संशयित आढळले आहेत. कोरोनाविरुध्द लढत असतानाच ब्लॅक फंगसचे संकट उभे ठाकल्याने आरोग्य विभागही धास्तावला आहे. रोगाची गंभीरता लक्षात घेऊन शासनानेही बाधितांवर मोफत उपचाराची घोषणा केली आहे.

ब्लॅक फंगस म्हणजे काय?

कोरोनावर उपचार घेतल्यानंतर काही रुग्णांत ब्लॅक फंगस रोगाची लक्षणे दिसत आहेत. व्याधीग्रस्त, मधुमेही वा कोरोनाबाधितांना याचा धोका अधिक आहे. रोगप्रतिकारक्षमता कमी असलेल्यांना याची लागण होण्याची शक्यता अधिक असते. या विषाणूचा संसर्ग हवा व मातीतून होतो. नाकामार्गे बुरशी सायनस, वरचा जबडा, दात, काहीवेळा डोळे किंवा मेंदूपर्यंतही पोचते. लक्षणे दिसताच तज्ज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला घेणे उत्तम.

रोगाची प्रमुख लक्षणे

चेहऱ्यावर सूज येणे, तोंडातून दुर्गंधी येणे, हिरड्यात फोड किंवा सूज दिसणे, दातांमध्ये जखम होणे किंवा जखम न भरणे आदी लक्षणे दिसतात. तसेच सर्दी, नाक जाम होणे, सायनसजवळ दुखणे, नाकातून रक्त येणे वा दुखणे. डोळ्यावर सूज येणे वा दुखणे आणि काहीवेळा कमी दिसणे, मेंदू किंवा नसांचा त्रास उद्‍भवणे ही याची प्राथमिक लक्षणे आहेत.

शासनाकडून मोफत उपचार

ब्लॅक फंगसचे रुग्ण वाढल्यास मोफत वैद्यकीय उपचार देण्याची घोषणा राज्य सरकारने केली आहे. अशी घोषणा करणारे कर्नाटक हे देशातील पहिले राज्य ठरले आहे. शिवाय डॉक्टरांनी याबाबतची माहिती न लपविता निदान झालेल्या रुग्‍णांना त्वरीत उपचार द्यावेत, असे आदेश दिले आहेत. राज्यात सध्या बंगळूर, म्हैसूर, शिमोगा, हुबळी आणि मंगळूरला या रोगावर उपचार सुरु आहेत.

रोगाचे निदान आणि उपचार?

आजाराच्या निदानासाठी बुरशीचा प्रादुर्भाव दिसणाऱ्या जागेतील तुकडा घेऊन चाचणी केली जाते. नाकातील नमुने घेणे, सीटी स्कॅन, एमआरआय चाचणीही केली जाते. निदान झाल्यास बुरशीच्या पेशी शस्त्रक्रियेद्वारे काढून टाकल्या जातात. त्यानंतरच शरीरात रक्तवाहिन्या व्यवस्थित काम करतात. वेळेत रोगाचे निदान झाल्यास प्राथमिक पातळीवर उपचाराला सुरवात करावी. एकदा बुरशी पूर्णपणे काढून टाकल्यानंतर औषध घेऊन आजाराला हरविता येते.

रोगाची आता इतकी भिती का?

कोरोनाची पहिली लाट गेल्यावर्षी होती. तेव्हा अपवादात्मक बुरशीजन्य रोगाचे रुग्ण होते. परंतु, दुसऱ्या लाटेनंतर या रोगाचा प्रादुर्भाव वाढला आहे. रुग्णांचे आकडे वाढत आहेत. पण, हा रोग संसर्गजन्य नाही. एका बाधितापासून दुसऱ्याला त्याची बाधा होत नाही. रोगाचा जास्त धोका मधुमेही रुग्णांना आहे. कोरोनाबाधितांवर उपचार करताना स्टेराईड दिले जाते. स्टेराईडमुळे शरीरात साखरेचे प्रमाण वाढते. साखरेची पातळी वाढल्यास बुरशीजन्य आजाराची लक्षणे दिसतात. त्यासाठी कोरोनाच्या दुसऱ्या लॉटेत ब्लॅक फंगसचा धोका वाढला आहे.

काळजी कशी घ्यावी?

कोरोनाबाधित, व्याधीग्रस्त, मधुमेहींनी नाक, तोंड याची तपासणी करून घ्यावी. मधुमेहींनी इन्सुलीन वेळेत घ्यावे. शरीरात साखरेचे प्रमाण वाढणार नाही, याची काळजी घ्यावी. शिवाय दीर्घकाळ वैद्यकीय उपचार घेणाऱ्यांनी चाचण्या करुन घ्याव्यात. या क्षेत्रातील डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.

"जिल्ह्यात बुरशीजन्य बाधित रुग्ण आढळलेले नाहीत. पण, काही संशयित आढळले असून त्यांच्या नमुन्यांची चाचणी सुरु आहे. त्यानंतरच निश्‍चित सांगता येईल. मात्र, रोग नियंत्रणासाठी जागृती सुरु केली आहे.''

- डॉ. शशिकांत मुन्याळ, जिल्हा आरोग्याधिकारी