Buddha Pournima : गौतम बुद्धांची ही शिकवण आहे सुखी जीवनाचा मार्ग

मुंबई : गौतम बुद्धांनी त्याकाळी अत्यंत सोप्या आणि बोलल्या जाणाऱ्या पाली भाषेत शिकवण दिले. पाली भाषा ही त्यावेळची सर्वमान्य भाषा असल्याने बुद्धांची शिकवण दूरवर पसरली.

बुद्ध म्हणायचे की, मनुष्याने सर्व प्रकारच्या दुःखांपासून दूर राहावे. त्यांनी जीवनातील अशा चार सत्यांचे वर्णन केले जी नेहमी लक्षात ठेवावीत. (teachings of gautam buddha in marathi) हेही वाचा - Types of Vedas: वेदांचे प्रकार

बुद्धांची शिकवण

• जन्म, मृत्यू, रोग, इच्छा वगैरे सर्व दुःख देतात.

• कोणत्याही प्रकारची इच्छा सर्व दुःखांचे कारण आहे.

• इच्छांवर नियंत्रण ठेवले पाहिजे जेणेकरून आपल्याला दुःख टाळता येईल.

• सांसारिक दु:ख दूर करण्याचे आठ मार्ग आहेत. त्यांना अष्टमार्ग किंवा मध्यम मार्ग असे म्हणतात. मध्यम मार्गाचा अवलंब करून मनुष्य निर्वाण प्राप्त करू शकतो.

बुद्धांनी सांगितलेले आठ मार्ग

सम्यक (शुद्ध) दृष्टी - सत्य, असत्य, पाप-पुण्य इत्यादी समजून घेणे.

सम्यक संकल्प - इच्छा आणि हिंसेच्या विचारांचा त्याग करणे.

सम्यक वाणी - सत्य बोलणे आणि विनम्र बोलणे.

सम्यक कर्म - नेहमी योग्य आणि चांगले कर्म करणे.

सम्यक आजीव - उदरनिर्वाहासाठी योग्य मार्गाने पैसे कमवणे.

योग्य व्यायाम - वाईट भावना टाळणे.

योग्य स्मृती - चांगल्या गोष्टींचे आचरण करणे.

सम्यक समाधी - एखाद्या विषयावर एकाग्रतेने विचार करणे.

गौतम बुद्धांनी अनेक बौद्ध संघटना स्थापन केल्या. त्यांना विहार म्हणत. सर्व जातीच्या लोकांना युनियनमध्ये येण्याची परवानगी होती. हे लोक अतिशय साधे जीवन जगत. भिक्षा मागून आपल्या गरजा भागवत. म्हणूनच त्यांना भिक्षू किंवा भिक्षुणी म्हटले गेले.

साध्या आणि प्रभावी उपदेशामुळे बौद्ध धर्म देश-विदेशात खूप लोकप्रिय झाला. बौद्ध धर्माची पहिली परिषद (संगीति) मगधची राजधानी राजगृह (राजगीर) येथे झाली. त्यात त्रिपिटक नावाचा बौद्ध ग्रंथ संग्रहित केला होता.

या धर्माचा राजा अशोकावर खूप प्रभाव पडला. या धर्माच्या प्रभावाने अशोकाने आपल्या साम्राज्यवादी धोरणाचा त्याग करून आपले उर्वरित आयुष्य लोककल्याण आणि बौद्ध धर्माचा देश-विदेशात प्रचार करण्यात व्यतीत केले.

बौद्ध धर्माने ब्राह्मणवादाचा आणि यज्ञ, बळी इत्यादी प्रचलित धार्मिक विधींचा मोठ्या प्रमाणात निषेध केला. बौद्ध विहारांमुळे नालंदा आणि विक्रमशिला विद्यापीठे विकसित झाली. तिथे दूरवरच्या देशातून आणि परदेशातून लोक अभ्यासासाठी येत असत.