माहेश्वरी समाजाचा ‘तीज’ सण

राजस्थानी समाजात विशेष करून माहेश्वरी समाजात ‘तीज’ हा सण साजरा केला जातो. बुधवारी हा सण पार पडला. त्याविषयी...

शिवपुराणच्या कथेनुसार पार्वतीचे पिता हिमालय, पार्वतीचे लग्न विष्णूसोबत करण्यास आग्रही होते; तर पार्वती मात्र शंकराशी लग्न करण्यास उत्सुक होती, नारदांच्या सल्ल्याने तिने जंगलात जाऊन स्वतःच्या केसांचा शिवलिंग बनविला आणि तपश्चर्येला सुरुवात केली. शंभर वर्षे चाललेल्या या तपश्चर्येअंती शंकराने प्रसन्न होत पार्वतीस पत्नी म्हणून स्वीकारले, तो दिवस तृतीयेचा होता आणि त्याची आठवण म्हणून राजस्थानी समाजात विशेष करून माहेश्वरी समाजात ‘तीज’ हा सण साजरा केला जातो. बुधवारी हा सण पार पडला.

श्रावण शुक्ल तृतीयेपासून सुरू होणारा हा सण कृष्ण पक्षाच्या तृतीयेपर्यंत चालतो. या १५ दिवसांत माहेश्वरी महिला आपल्या मैत्रिणींबरोबर एकमेकांच्या घरी जाऊन गीत, संगीत, पारंपरिक चिरम्यांचा खेळ, तसेच झोके खेळण्याचा आनंद घेतात.

श्रावणात बहरलेला या निसर्गात ‘तीज’च्या आदल्या दिवशी ‘सिंजारा’ असतो. या दिवशी विवाहित स्त्रीस तिच्या माहेर तसेच सासरच्या लोकांकडून नवनवीन कपडे, अलंकार, मिठाई आदी भेटी दाखल मिळतात. सिंजाराच्या संध्याकाळी महिला घागरा ओढणीचे पोशाख, नवीन अलंकार व साज धारण करीत स्वतःचा शृंगार करते, परगावी किंवा परदेशी असणारा तिचा पती सिंजाराच्या दिवशी आवर्जून घरी येतोच.

‘तीज’च्या दिवशी उपास असतो, त्या दिवशी पाणवठ्यावर कडुलिंबाची पूजा केली जाते, संध्याकाळी चंद्रोदय झाल्यावर ‘सातूचा पिंडा’ खाऊन उपास सोडला जातो.