Maharashtra’s Regional Imbalance: Can Highways Bridge the Gap?
E sakal
लेखक - निखिल वांधे
सध्या, महाराष्ट्रातील खोलवर रुजलेली प्रादेशिक विषमता दूर करण्यासाठी राज्य सरकार भव्य पायाभूत सुविधा प्रकल्पांवर लक्ष केंद्रित करत आहे. समृद्धी महामार्ग आणि प्रस्तावित शक्तिपीठ द्रुतगती मार्ग या दोन महत्त्वाकांक्षी योजना विदर्भ आणि मराठवाडा या अविकसित प्रदेशांसाठी परिवर्तनकारी (गेम-चेंजर) ठरतील, असे मानले जात आहे.
महाराष्ट्रातील प्रादेशिक विकासाची दरी नेमकी किती खोल आहे?
महाराष्ट्र, भारतातील सर्वात श्रीमंत राज्य असले तरी, येथे दोन भिन्न अर्थव्यवस्था नांदतात. एकीकडे मुंबई, पुणे आणि नाशिक यांचा समावेश असलेला समृद्ध पश्चिम पट्टा आहे, तर दुसरीकडे विदर्भ आणि मराठवाडा हे मागासलेले पूर्वेकडील प्रदेश आहेत. ही तफावत स्पष्ट आहे. राज्यातील केवळ सात जिल्हे, जे प्रामुख्याने पश्चिमेला आहेत, राज्याच्या स्थूल उत्पन्नात (GSDP) ५४% योगदान देतात, तर विदर्भ आणि मराठवाड्यातील १८ जिल्ह्यांचा एकत्रित वाटा केवळ २०% आहे. ऐतिहासिक गुंतवणूक आणि भौगोलिक कारणांमुळे निर्माण झालेली ही दरी पूर्वेकडील प्रदेशात शेती संकट, औद्योगिक स्थैर्य आणि स्थलांतर यांचे दुष्टचक्र बनली आहे.