झुमका गिरा रे..., बरेलीला जात असाल तर या ठिकाणांना एकदा नक्की भेट द्याच

झुमका गिरा रे बरेली के बाजार में.... उत्तर प्रदेशचा बरेली जिल्हा हा प्राचीन इतिहासाचा वारसा आहे, पण बॉलिवूडमधील  झूमका गिरा रे च्या सदाबहार गीताने  हे शहर देशाच्या कानाकोपऱ्यात प्रसिध्दीस आले. 
रामगंगा किनारपट्टीवर वसलेले हे शहर रोहीलखंडची राजधानी होते. बरेली शहराने जरीचे कारागीर, बांबूच्या फर्निचरपर्यंतच्या व्यवसायातील प्रत्येक क्षेत्रात वेगळी ओळख निर्माण केली आहे. उत्तर प्रदेशच्या आठव्या क्रमांकाचे महानगर असलेल्या बरेली येथून निघालेल्या या प्रवासात तुम्ही फिरणार आहात. सर्व प्रथम, आम्ही आपल्याला अशा ठिकाणी फिरायला जात आहोत, ज्यास आपण शहराचा आत्मा म्हणू शकता.

अहिच्छत्र फोर्ट
बरेलीतील आमला तहसील रामनगरमध्ये असलेल्या अहिच्छत्र किल्ल्याचा इतिहास हा महाभारत काळाशी संबंधित आहे. दक्षिण पांचाळ यांचा उल्लेख येथे आढळतो. पांचाळची राजधानी द्रुपद नगर होती. राजा द्रुपद यांची कन्या द्रौपदीची स्वयंवर येथे रचले. गेली. इ.स.पू. १०० च्या आसपास येथे मैत्रीपूर्ण राजांचे साम्राज्य होते. 1662-63 मध्ये तीन टेकड्या सापडल्या, येथेच एक स्तूप देखील सापडला. मध्यभागी डोंगराळ टेकडीवर भीम रॉक ब्लॉक असून तो भीम गदा असे म्हणतात. सद्या हा पुरातत्व विभागाच्या अखत्यारीत आहे. असे म्हणतात की बरेली आले असाल आणि अहिच्छत्र किल्ला पाहीला नाही तर तुमचा प्रवास अपूर्ण ठरेल, कारण तुम्हाला बरेलीचा इतिहास जाणून घ्यायचा असेल तर इथे जाणे आवशक्य आहे.

ख्रिस्त मेथोडिस्ट चर्च
बरेली शहर देखील सर्वधर्म समरसतेच्या भावनेचे शहर आहे. येथील क्राइस्ट मेथोडिस्ट चर्च सिव्हिल लाईन्समधील त्याचे एक जिवंत उदाहरण आहे. ही चर्च 145 वर्ष जुनी आहे. असे म्हणतात की या चर्चद्वारे भारतात मेथोडिझम किंवा उपदेश सुरू झाला. डॉक्टर विल्यम बटलर या ब्रिटीश मिशिनरीने या चर्चची पायाभरणी केली. ख्रिस्त मेथोडिस्ट चर्च बाहेरील डोनेशन स्वीकारत नाही, परंतु केवळ समाजातील लोक देणगी गोळा करतात.  येथे ठिकठिकाणी कोड लिहिलेले आहेत. ही चर्च बघायला लोक आवर्जुन येतात.

अलकनाथ मंदिर
लखनौ ते दिल्ली दरम्यान वसलेले बरेली हे नाथ नगरी म्हणूनही ओळखले जाते, कारण बरेली शहराच्या चार दिशांमध्ये भगवान शिवमंदिराचे स्थान आहे. यापैकी एक अलखनाख मंदिर आहे, जे बरेली-नैनिताल रस्त्यावर किल्ल्याशेजारी आहे आणि आनंद अखाडा चालवित आहे. या मंदिराला नागा साधूंचे भक्तिस्थान असेही म्हणतात. या मंदिरालाही खूप महत्त्व आहे. मंदिर संकुलात अनेक मठ आहेत ज्यात विविध देवता स्थापित आहेत. गाय, उंट आणि बकरीसारखी जनावरे येथे पाळली जातात. हे मंदिर नेहमी प्रार्थना आणि स्तोत्रांमध्ये भक्तांनी भरलेले असते.

अलकनाथ मंदिर
लखनौ ते दिल्ली दरम्यान वसलेले बरेली हे नाथ नगरी म्हणूनही ओळखले जाते, कारण बरेली शहराच्या चार दिशांमध्ये भगवान शिवमंदिराचे स्थान आहे. यापैकी एक अलखनाख मंदिर आहे, जे बरेली-नैनिताल रस्त्यावर किल्ल्याशेजारी आहे आणि आनंद अखाडा चालवित आहे. या मंदिराला नागा साधूंचे भक्तिस्थान असेही म्हणतात. या मंदिरालाही खूप महत्त्व आहे. मंदिर संकुलात अनेक मठ आहेत ज्यात विविध देवता स्थापित आहेत. गाय, उंट आणि बकरीसारखी जनावरे येथे पाळली जातात. हे मंदिर नेहमी प्रार्थना आणि स्तोत्रांमध्ये भक्तांनी भरलेले असते.

अलकनाथ मंदिर
लखनौ आणि दिल्लीच्या मधोमध असलेल्या बरेलीला नाथ नगरी म्हणूनही ओळखल्या जाते. कारण बरेली शहराच्या चारही दिशांना महादेवाचे मंदिर आहेत. यातीलच एक म्हणजे अलखनाथ मंदिर. अलखनाथ मंदिर बरेली - नैनीताल दरम्यान आहे. या मंदिराला नागा साधुंचे भक्तस्थळ म्हणूनही ओळखल्या जाते. या मंदिराचे खुप महत्तव आहे. मंदिर परिसरात कित्येक मठांमध्ये वेगवेगळ्या देवी देवतांची अधिष्ठापणा केल्या गेलेली आहे.  गाय, उंट आणि बकरीसारखे पाळीव प्राणीही येथे पाळल्या जातात. मंदिर परिसरात नेहमी प्रार्थना आणि भजनांमुळे भाविकांचा ओघ सुरू राहतो. 

श्रावण महिन्यामंध्ये येथे वेगळीच रौनक प्राप्त होते. प्राचिन मान्यतेनुसार वैदीक धर्माच्या रक्षणासाठी या मंदिराची निर्मिती केल्या गेल्याचे मानल्या जाते. मोघल शासनकाळात हिंदूंचे धर्मातरन सुरू असताना नागा साधुंनी धर्म रक्षणासाठी आनंद आखाड्याचे बाबा अलखिया यांना बरेला येथे पाठविले असल्याचे बोलल्या जाते. बाबा अलखिया यांच्या नावावरुनच या मंदिराला अलखनाथ मंदिर असे नाव पडले. 

त्रिवटी नाथ मंदिर
बरेली येथील हे जुन्या मंदिरांपैकी एक ठिकाण आहे. त्रिवटी नाथ मंदिर टिवरी नाथ मंदिर नावानेही स्थानिकांमध्ये ओळल्या जाते. हे मंदिर प्रेमनगर परिसरात आहे. असं मानल्या जातं की केवळ दर्शनामुळे भाविकांचे दुखः दूर होतात.  एका मान्यतेनुसार एक पशुपालक  त्रिवट वृक्षाच्या सावलीत झोपलेला असताना त्याच्या स्वप्नात महादेवानी दृष्टांत दिला आणि सांगितले की मी येथेच आहे. खोदकाम केल्यानंतर दर्शन होईल. पशुपालकाने महादेवाच्या आदेशाचे पालन करत खोदकाम सुरू केले तेव्हा त्रिवट वृक्षाखाली शिवलिंगाचे दर्शन झाले. तेव्हापासूनच या मंदिराचे नाव त्रिवटी नाथ म्हणून ओळखल्या गेले. हे मंदिर सहाशे वर्षे जुने असल्याचे सांगिलत्या जाते. मंदिरात देशभऱातील प्रसिध्द संतांची प्रवचने ऐकण्यासाठी भाविकाची मोठी गर्दी असते. 

दर्गा आला हजरत
दरगाह-ए-हा 19 व्या शतकातील हनीफी विद्वान हजरत अहमद रझा खानची दर्गा आहे जी भारतातील वहाबी विचारधारेला कट्टर विरोध म्हणून ओळखली जाते. असे मानले जाते की आपण येथे नवस केले तर ते व्रत नक्कीच पूर्ण होते. 

खानकाह-ए-नियाझिया
बरेलीच्या खानकाहे नियाझियाचीही एक वेगळी ओळख आहे. जे लोक काही कारणास्तव अजमेरमध्ये ख्वाजा मोईनुद्दीन चिश्तीला भेट देऊ शकत नाहीत ते येथे येतात. ख्वाजा मोइनुद्दीन चिश्ती यांच्या उर्स मुबारक निमित्त बरेली येथील कुल्लही नियाजीयाचा दरवर्षी कुल शरीफ समारंभ असतो. जरी हजरत ख्वाजा गरीब नवाज यांचा उर्स जगभर साजरा केला जातो, परंतु बरेलीची खानकाह नियाझिया देखील महत्त्वाचा आहे कारण येथे ख्वाजा गरीब नवाजाची आध्यात्मिक जानसीन हजरत शाह नियाज बे नियाजची दर्गा आहे.  

फन सिटी
भारतभरात फनसिटी नावाची अनेक मनोरंजक उद्याने आहेत, परंतु बरेलीचे फन सिटी पार्क उत्तर भारतातील सर्वात मोठे आहे. उद्यानात सर्व वयोगटातील लोकांना करमणुकीच्या अनेक सुविधा उपलब्ध आहेत. म्हणूनच, बरेलीमधील रहिवाशांसाठीच नाही तर पर्यटकांसाठी विश्रांती घेण्यास आणि थोडा आराम करण्यासाठी देखील हे लोकप्रिय ठिकाण आहे. सकाळी 11 ते सायंकाळी 7 या वेळेत ते सुरू असते. म्हणून आपल्या कुटुंबासह, मित्रांसह या आणि येथे आनंद घ्या.

गांधी पार्क
बरेलीची गांधी बाग हीदेखील कुठल्याही ओळखीची गरज नाही, शहरातील बहुतेक लोकांना इथे यावे लागते. डौलात फडकणार 135 फूट उंच तिरंगा आपली शान वाढवते. ही सिव्हिल लाईन्स बरेली येथे आहे. येथे आपण मुलांपासून वृद्धांपर्यंत प्रत्येक वयोगटातील लोकांना मुभा आहे. इथले वातावरण खूप शांत आहे, म्हणून जर तुम्ही काही शांत ठिकाणी फिरायचं ठरवत असाल तर बरेलीची गांधी बाग सर्वात चांगली जागा असेल.

विणकरांचे गाव
बरेलीने आपल्या जरी आणि भरतकामाच्या कामातून देशभरात चांगली ओळख मिळविली आहे. आधुनिक मशीनमुळे भरतकामाच्या कामाला नक्कीच चालना मिळाली आहे. तथापि, आजही ज्या मशीन्स नवीन व स्क्रू ड्रायव्हर डिझाईन्स व सॅम्प्लास बनविल्या जाऊ शकत नाहीत, त्यांना येथे कारागीर बनवतात. हाताने बनवलेल्या भरतकामाचे सौंदर्य आणि सुस्पष्टता दूरदूरच्या लोकांना आकर्षित करते. इथल्या अरुंद रस्त्यांपासून सुरू झालेले हे काम पिढ्यांपिढ्या चालू आहे. खर्‍या अर्थाने येथील कारागीरांनी त्यांचा कौटुंबिक वारसा जपला आहे.

पंजाबी मार्केट
आता तुम्ही जर शॉपिंगबद्दल बोलायचे तर शहराच्या मध्यभागी असलेले पंजाबी मार्केट येथील प्रसिद्ध बाजारपेठ आहे. येथे आपण आंतरराष्ट्रीय ब्रांड्सपासून ते स्ट्रीट शॉपिंगपर्यंतचा आनंद घेऊ शकता. मुलांसह लेडीज जेन्स आता येथून प्रत्येकासाठी खरेदी करू शकतात. या बाजारासाठी असे म्हटले जाते की देशाच्या फाळणीनंतर पंजाबी कुटुंबातील लोक येथे आले व त्यांनी आपली दुकाने लावली, इथले बरीच दुकाने पंजाबी लोकांची आहेत म्हणूनच पंजाबी मार्केट हे नाव आहे. आणि जर तुम्हाला खाणे-पिणे देखील आवडत असेल तर येथे येणे चांगले राहिल. कारण येथे तुम्हाला खाण्यापिण्याची चवदार पदार्थ सापडतील. त्याखेरीज आणखी एक बाजार आहे, त्याला या बाजारातून पाच मिनिटांच्या अंतरावर बडा बाजार म्हणतात. येथे आपल्याला पारंपारिक कपड्यांचा चांगला साठा सापडेल, बरेच वाण देखील सापडतील. शॉपिंग आणि लग्नाच्या फंक्शन्ससाठी बरीच लोक मोठ्या बाजारपेठेत येणे पसंत करतात.

बरेलीत अजून काय प्रसिध्द आहे?
बरेलीची प्रसिद्ध स्थाने जाणून घेतल्यानंतर बरेलीच्या प्रसिद्ध गोष्टी कोणत्या आहेत हे जाणून घेणे देखील महत्त्वाचे आहे, जेणेकरून जेव्हा आपण येथे भेटायला येता तेव्हा प्रत्येकाने देखील एक्पोर करुन आपल्या घरी परत यावे.

सुरमा
डोळ्यांची चमक वाढविणारा सुरमा येथे सुमारे दोनशे वर्षांपासून बनविल्या जात आहे. दोनशे वर्षांपूर्वी दरगाह ए आला हजरत जवळी असलेल्या हाशमी परिवाराने याची सुरुवात केली होती. आता येथे केवळ एक कारखाना आहे ज्याला हसीन हाशमी चालवतात. पूर्ण जगात येथूनच सुरमा एक्पोर्ट होत असल्याचेही बोलल्या जाते. 

स्ट्रीट फूड
बरेलीच्या सिव्हिल लाइनचे स्ट्रीट फूडही खूप प्रसिद्ध आहे. इथे गेलात तर त्यागी रेस्टॉरंट, दीनानाथ की लस्सी, चमन चाट, छोटी लाल की चाट खायला विसरू नका.