आज प्रबोधिनी एकादशी आहे. प्रबोधिनी एकादशीचे एक व्रत आहे. आषाढ शुक्ल एकादशीला क्षीरसागरात झोपी गेलेला विष्णू कार्तिक शुक्ल एकादशीस जागा होतो. म्हणून या एकादशीला प्रबोधिनी एकादशी किंवा देवोत्थानी असे नाव पडले आहे. या दिवशी उपवास, जागरण करून अगस्त्याच्या फुलांनी विष्णूची पूजा करावी.

प्रबोधिनी एकादशी प्रचलित कथा काय आहे?

प्रबोधिनी एकादशी संबंधित एक पौराणिक कथा प्रचलित आहे. एकदा देवी लक्ष्मी भगवान विष्णूंना विचारते की स्वामी तुम्ही रात्रंदिवस जागता किंवा लाखो करोडो वर्षासाठी योगनिद्रेमध्ये जातात असे केल्याने समस्त संसार मधील प्राण्यांना या कालावधीमध्ये खूपच अडचणीचा सामना करावा लागतो. म्हणूनच तुम्हाला दरवर्षी नियमानुसार झोप घेण्याची विनंती केली जाते. यामुळे मला विश्रांतीसाठीही थोडा वेळ मिळेल. लक्ष्मीजींचे म्हणणे ऐकून विष्णूजी हसतात आणि बोलतात. देवी, तू बरोबर आहेस, माझ्या जागेमुळे सर्व देवांना आणि विशेषतः तुला त्रास होतो. माझ्यामुळे तुला वेळ मिळत नाही. शेवटी, तुमच्या कथेनुसार, आजपासून मी दरवर्षी 4 महिने पावसाळ्यात झोपेन. माझ्या या झोपेला तात्पुरती झोप आणि प्रलय कालीन झोप म्हणतील. माझी ही छोटीशी निद्रा माझ्या भक्तांना खूप उपयोगी पडेल. या काळात मी तुझ्याबरोबर माझ्या भक्तांच्या घरी वास करीन जे माझ्या निद्रेच्या भावनेने माझी सेवा करतील आणि झोपेतच आनंदाने उन्नतीचा उत्सव आयोजित करतील.

प्रबोधिनी एकादशीला काय करतात ?

1) क्षीरसागरात शयन करत असलेले श्री विष्णूंना उठवून मंगळ कार्य आरंभ करण्याची प्रार्थना केली जाते.

 2) मंदिर आणि घरामध्ये उसांचे मंडप तयार करून सत्यनारायणाची पूजा केली जाते आणि त्यांना बोर, आवळ्यासह इतर मोसमी फळांचा नैवेद्य दाखवला जातो.मंडपात शालिग्राम आणि तुळशीचा विवाह सोहळा आयोजित केला जातो.

 3) मंडपाची प्रदक्षिणा घालून अविवाहित लोकांच्या विवाहासाठी प्रार्थना केली जाते.

 4) या एकादशीला शालिग्राम, तुळस आणि शंख यांचे पूजन केल्याने पुण्य प्राप्त होतं.

 5) एकादशीला दिवे प्रज्वलित केले जातात आणि फटाके फोडून आनंद साजरा करतात.