New York : न्यूयॉर्कमधील संयुक्त राष्ट्र संघाच्या मुख्यालयात रविवारपासून (ता. १९) आंतरराष्ट्रीय जलतज्ज्ञ डॉ. राजेंद्र सिंह यांच्या अध्यक्षतेखालील पीपल्स वर्ल्ड कमीशन ऑन ड्राऊट अँड फ्लड तर्फे पहिली जागतिक जल परिषद होत आहे.

त्यासाठी डॉ. सिंह, डॉ. आशुतोष तिवारी, सत्यनारायण बोलिसेट्टी, व्ही. प्रकाश राव, डॉ. उज्ज्वल चव्हाण, विनोद बोधनकर, नरेंद्र चुघ, श्रीकांत पायगव्हाणे, श्वेता झुनझुनवाला आदी भारतीयांचे शिष्टमंडळ न्यूयॉर्कमध्ये दाखल झाले आहे.

भारतीय शिष्टमंडळाच्या या भेटीचा उद्देश जलसंधारणाद्वारे जलचरांचे पुनर्भरण आणि पुनरुज्जीवन करून नद्यांचे पुनरुज्जीवन आणि जमिनीतील ओलावा वाढवून हिरवाई वाढवणे, मातृभूमीला बरे करण्याची प्रक्रिया जगाला सांगणे हा आहे. मानव आणि समुदाय हे यंत्रांशिवाय घडवून आणू शकतात आणि हा प्रकार घडला आहे, तिथे हवामान बदल कमी करण्यात यश मिळाले आहे.

याची माहिती जगापुढे ठेवली जाणार आहे. डॉ. सिंह म्हणाले, की आम्ही पृथ्वी मातेला बरे करण्यासाठी वचनबद्ध आहोत. जलसंधारणापासून सुरुवात करून, त्यानंतर पाण्याच्या कार्यक्षम आणि शिस्तबद्ध वापरासाठी कौशल्य विकास, ज्यामुळे जमिनीतील ओलावा वाढतो आणि हिरवळ वाढल्याने पर्यावरणातून कार्बन उत्सर्जनाची प्रक्रिया सुरू होते.

हे चक्र एक निरोगी ‘इकोसीस्टम' तयार करते. जे हवामान बदल अनुकूलन आणि शमन करण्यासाठी लवचिकता प्रदान करते. निरोगी परिसंस्था पृथ्वीला बरे करतात आणि त्यासाठी पाणी आवश्यक आहे.

आमच्या समुदायांना स्वावलंबी बनवताना आमच्या समुदायावर आधारित विकेंद्रित जल व्यवस्थापन प्रक्रिया राबवून आम्ही आमच्या समुदायांना हवामान लवचिक बनवू इच्छितो. ही मानसिकता आणि तत्त्वज्ञान घेऊन भारत आणि जगातील इतर भागातील प्रतिनिधी न्यूयॉर्कमध्ये दाखल झाले आहेत.

संयुक्त राष्ट्र संघाच्या शाश्वत विकास उद्दिष्टे २०३० आणि जल परिषदेच्या ‘अजेंडा‘शी संलग्न करण्याचा प्रयत्न आहे, असे सांगून डॉ. सिंह म्हणाले, की संयुक्त राष्ट्र संघातील जागतिक जल परिषद जागतिक जलसंकटावर लक्ष केंद्रित करेल आणि आपण विद्यमान संरचनांना नैसर्गिक पद्धतीने उपयुक्त बनवत, वेळ-चाचणी पद्धती टिकवून ठेवण्यावर आणि वाढवण्यावर लक्ष केंद्रीत करणार आहे.

आमचे शिष्टमंडळ परिषदेसाठी संयुक्त राष्ट्रांच्या ‘अजेंड्या‘चा अभ्यास करत आहे. आमच्या स्थानिक ज्ञान शहाणपणावर आणि अनुभवावर आधारित, आमच्या शिफारशी पुरवणार आहे.

जल परिषदेतंर्गतचे उपक्रम
पीपल्स वर्ल्ड कमीशन ऑन ड्राऊट अँड फ्लड तर्फे जागतिक जल परिषदेतंर्गत २५ मार्चपर्यंत विविध उपक्रम राबवणार आहे. रविवारी (ता. १९) कोलंबिया विद्यापीठात ‘नद्यांचे पुनरुज्जीवन' याविषयांवर सादरीकरण होईल. त्यानंतर संयुक्त राष्ट्र संघाच्या जल परिषदेत आमचे एकत्रित अनुभव सांगण्यासाठी दोन दिवसांची तीव्र चर्चा होईल. विचारविनिमय केला जाईल.

पुढील तीन दिवस संयुक्त राष्ट्र संघाच्या मुख्यालयात हा कार्यक्रम चालेल. गुरुवारी (ता. 23) ब्रॉन्क्स कम्युनिटी कॉलेजमध्ये आणि शुक्रवारी (ता. २४) कोलंबिया विद्यापीठात उपक्रम होतील. डॉ. इंदिरा खुराना आणि डॉ. सिंह यांनी लिहिलेली ‘दुष्काळ, पूर आणि हवामान बदल : जागतिक आव्हान', ‘स्थानिक उपाय-नद्यांचे पुनर्जीवन आणि पुनरुत्थान' ही दोन पुस्तके आहेत. त्याची माहिती न्यूयॉर्क, कोलंबिया, न्यू जर्सी, कॅलिफोर्निया, लंडन, स्टॉकहोम आणि इतर ठिकाणी दिली जाणार आहे.

''दुष्काळ आणि पूर कमी करण्यासाठी विकेंद्रीत समुदाय-जल व्यवस्थापन प्रणालीचे आमचे दशकांचे अनुभव आणि स्थानिक ज्ञानाची मांडणी केली जाणार आहे. आम्ही दुष्काळ आणि पूरमुक्त जगाची कल्पना करत आहोत. त्यादृष्टीने जागतिक जल परिषदेच्या माध्यमातून दुष्काळ आणि पूरमुक्त जगाबाबत आमची मते सांगितली जाणार आहेत.'' - डॉ. राजेंद्र सिंह (आंतरराष्ट्रीय जलतज्ज्ञ)