भारताच्या अर्थव्यवस्थेत कृषी उद्योगाची महत्त्वाची भूमिका आहे. सरकारी संस्थांच्या विविध विभागांमध्ये कृषी अभ्यासक्रमांमधील व्यावसायिकांची गरज वाढली आहे. सिंचन सुविधा, अन्न साठवणूक, कोल्ड स्टोअर्स, कृषी यंत्रसामग्रीचा वापर आणि कृषी पायाभूत सुविधांचा शाश्वत वापर, यांमुळे येत्या काही वर्षांत या क्षेत्राचा विकास अपेक्षित आहे. त्यामुळे कृषी अभ्यासक्रमांसाठी नोकरीची संधी खूप मोठी आहे.

फळे आणि भाज्यांच्या क्षेत्रातही भारताकडे निर्यात क्षमता आहे. शेती आणि बागायती शेतीच्या व्यापारीकरणाबरोबर पगारी नोकऱ्या आणि उद्योजकता यांच्या विविध संधी आहेत. महानगरांमध्ये, फुलांचे आणि नर्सरीचे काम आकर्षक व्यवसाय करीत आहेत. विविध कृषी विद्यापीठे कृषी पदव्युत्तर पदवीची नियुक्ती संबंधित क्षेत्रामधून करतात. कृषी विद्यापीठे, वनस्पती रोगतज्ज्ञ, ब्रीडर, अॅग्रो-हवामानशास्त्रज्ञ, इकॉनॉमिक बॉटनिस्ट, रिसर्च इंजिनिअर, अॅग्रोनोमिस्ट, सायंटिस्ट, असोसिएट प्रोफेसर व इतर पदांत असिस्टंट सायंटिस्ट, असिस्टंट प्रोफेसर, जिल्हा विस्तार तज्ज्ञ, असिस्टंट प्लांट पॅथॉलॉजिस्ट, असिस्टंट बॅक्टेरिओलॉजिस्ट, असिस्टंट वनस्पतिशास्त्रज्ञ, असिस्टंट मृद केमिस्ट, कनिष्ठ पेडॉलॉजिस्ट, असिस्टंट इकॉनॉमिक बॉटनिस्ट, असिस्टंट इकॉनॉमिक बॉटनिस्ट अशी पदे असतात.

- ताज्या बातम्यांसाठी डाऊनलोड करा ई-सकाळचे ऍप

वरील सर्व पदांसाठी डॉक्टर्स किंवा मास्टर्स पदवी आवश्‍यक आहे. मात्र, काही पदांसाठी संबंधित क्षेत्रातील अनुभव आवश्यक आहे आणि सहायक प्राध्यापक आणि इतर अध्यापन पदासाठी उमेदवार नेट पात्रता आवश्‍यक. संशोधन क्षेत्रात आपण ‘आयसीए’अंतर्गत करिअर निवडू शकतो; कृषी संशोधन शास्त्रज्ञ (एआरएस) बनू शकतो. या पदांसाठी भरती एआरएस/नेट परीक्षेद्वारे केली जाते. एएसआरबीने एआरएस/नेट परीक्षेचे निकष प्रथमच बदलले आहेत. आता एएसआरबी एआरएस/नेट (प्राथमिक आणि मुख्य) परीक्षा घेईल. प्राथमिक परीक्षेला पात्र ठरणाऱ्या उमेदवारांनाच मुख्य परीक्षेसाठी बोलावले जाईल. कृषी पदवीधारक, पदव्युत्तर आणि डॉक्टरेट पदवीधारकांसाठी ICAR मध्ये उत्तम पर्याय आहेत. 

पदवीधारक संबंधित शाखेतील काही तांत्रिक पदासाठी अर्ज करू शकतात. तुम्ही खासगी संस्थांमध्ये संशोधन शास्त्रज्ञ पदासाठीही अर्ज करू शकता. पात्रता पीएच.डी आहे. बीएस्सीनंतर तुम्ही बँका, वित्त क्षेत्रातील बियाणे कंपन्या, प्रजनन शेती, कुक्कुटपालन आणि विमा कंपन्या इत्यादींद्वारे देऊ केलेल्या नोकऱ्यांसाठी अर्ज करू शकता. राष्ट्रीयीकृत बँका कृषी आणि संलग्न क्षेत्रातील पदव्युत्तर पदवीधारकांना क्षेत्र अधिकारी, ग्रामविकास अधिकारी आणि कृषी आणि प्रोबेशनरी ऑफिसर म्हणून संधी देतात.

- पुण्याच्या बातम्या वाचण्यासाठी येथे ► क्लिक करा

बीज अधिकारी, वैज्ञानिक (प्रजनन, वनस्पती संरक्षण इ.) आणि तांत्रिक आणि इतर क्षेत्रातील नोकऱ्या, तसेच शेती व्यवस्थापन, जमिनीचे मूल्यांकन, ग्रेडिंग, पॅकेजिंग आणि लेबलिंग या क्षेत्रांतही नोकरीच्या संधी आहेत. सार्वजनिक आणि खासगी क्षेत्रात ही दोन्ही कामे मार्केटिंग आणि विक्री, वाहतूक, शेती सुविधा, साठवण आणि भांडार इत्यादी क्षेत्रात ही कामे केली जातात. कृषीतज्ज्ञ आणि इतर पदांवर दूतावासामध्ये सामील होण्याचीही संधी मिळते. 

कृषी पदवीधरांसाठी नोकरीच्या संधी 
1) Agriculture Junior Engineer
2) Agriculture Forest Officer
3) Agricultural Field Officer
4) Agriculture Development Officer
5) Researchers
6) Technologist
7) Lab Assistance
8) Assistant Professor
9) Forest Officer
10) Agriculture Graduate Trainee

(लेखक लिनक्स इंजिनिअर आहेत.)

Edited By - Prashant Patil