जळगाव : जेवणानंतर ढेकर येणे ही सामान्य गोष्ट जरी असली तरी शारिरीक क्रियेस अपचनाचा त्रास म्हणून याकडे बघितले जाते. त्यामुळे ढेकर नेमके कसे काय येते, का येते त्या मागे काय विज्ञान चला जाणून घेवू...

ढेकर का येतात?
जेव्हा आपण जेवण करतो तेव्हा आपल्या पोटात थोडीशी हवा देखील जाते. आपल्या अन्ननलीका व पोटात एक दरवाजा आहे, जे खाताना उघडतो. अन्न पोटात गेल्यानंतर ते स्वतः थांबते. त्याच दरवाज्यातून हवादेखील अन्नाने पोटात जाते. शरीराच्या अनावधानाने वायू हलविण्याच्या या प्रक्रियेस एरोफॅजीया असे म्हणतात. सहसा आपण जेव्हा बरेचदा खातो किंवा पितो तेव्हा आपण जास्त हवा गिळतो. तसेच धूम्रपान करतांना हवा पोटात जाते त्यामुळे जेव्हा पोटात हवा किंवा वायूचे प्रमाण जास्त झाल्यावर तेव्हा मेंदू त्यास बाहेर काढण्याची सुचना देतो. त्यानंतर पोटातले स्नायू कडक होतात आणि अन्ननलिका छाती आणि पोट दरम्यानचा दरवाजा थोड्या काळासाठी उघडतो. घशातून आणि तोंडातून हवा निसटते. ही जरी ही एक पूर्णपणे नैसर्गिक प्रक्रिया आहे, परंतु ती आवाजासह येत असल्याने यामुळे अस्वस्थता येते. 

गंभीर परिस्थीती केव्हा होते?
जेव्हा पोटात वायू असतो, परंतु तो वायू मेंदूतून बाहेर पडण्याची कोणतीही ऑर्डर नसते तेव्हा अस्वस्थता येते. पोटात सौम्य वेदना सुरू होते. तेव्हा आपणास अशक्तपणा आणि थकवा जाणवतो. जरी ढेकर ही एक सामान्य प्रक्रिया आहे, परंतु काहीवेळा ही बाब गंभीर होते. जर हा त्रास वारंवार होत असाल तर डाक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. 

ढेकर न येण्यासाठी हे करा..
- ढेकर आल्यावर आपले गुडघे छातीजवळ घेवून वाकवा. यामुळे गॅस बाहेर पडण्यास मदत होते.
- गॅस वाढवणाऱ्या अन्न, पेयांचे सेवन कमीत कमी करा.
- वारंवार खाणे टाळा. जेव्हा आपण आरामात चर्वण करता तेव्हा पोटात हवा येण्याची शक्यता कमी होते.
- कार्बोनेटेड पेयांचे सेवन करू नका.
- च्युइंगम चर्वण करू नका. जितके जास्त आपण च्यूइंगंग चर्वण कराल तितके जास्त आपण पोटात हवा जाईल.
- धूम्रपान करणे टाळा, कारण या प्रक्रियेमध्ये आपण आतमध्ये हवा काढतो.
- बहुतेक वेळेस ज्येष्ठांमध्ये समस्या उद्भवते तेव्हा खाताना त्यांच्या पोटातील हवा सामान्यपेक्षा जास्त जाते.

हे घरगुती उपचार करा 

-  थोड बर वाटल्यावर थोडे थंड पाणी प्या. लवकरच आराम मिळेल.
- वेलची चहा किंवा दिवसातून दोन ते तीन वेळा वेलची चव.
- एनीसीडमुळे पोटाच्या वायूपासून आणि शेवटी ढेकर पासून आराम मिळतो.
- लिंबूचा रस ढेकर दूर करण्यास देखील प्रभावी आहे.
- पडताना हिरवी धणे खा. बेल्ट लवकरच थांबेल.
- तोंडात लवंग चघळा तसेच चक्कर येण्यास आराम मिळतो.
- थंड दुधामुळे पोटदुखी आणि गुचकी सारखी समस्या दुरू होते.