मुंबई : दिवाळी हा आनंदाचा सण. फटाके आणि मिठाई या सणाची उत्कंठा वाढवतात. पण या उत्साहात आरोग्याबाबत कोणताही निष्काळजीपणा करणे महागात पडू शकते. विशेषत: ज्यांना आधीच हृदयविकार किंवा न्यूरोलॉजिकल आरोग्य समस्या आहेत त्यांनी अत्यंत सावध आणि सतर्क राहणे आवश्यक आहे.

आरोग्य तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, फटाक्यांच्या स्फोटाच्या आवाजामुळे अशा आजारांना बळी पडणाऱ्यांच्या समस्या मोठ्या प्रमाणात वाढू शकतात. संशोधकांना असे आढळून आले की, फटाक्यांच्या अचानक फुटण्याचा आवाज जरी ९० डेसिबलच्या खाली असला तरी अशा रुग्णांसाठी हानीकारक ठरू शकतो.

फटाक्यांच्या स्फोटामुळे हृदयविकाराचा झटकाही येऊ शकतो. एका जागतिक अभ्यासात असे दिसून आले आहे की, गोंगाटाच्या वातावरणात हृदयविकाराचा धोका 72% वाढतो. यामुळे न्यूरोलॉजिकल विकारांचा धोकाही अनेक पटींनी वाढतो.

अलीकडच्या काळात ज्या प्रकारे हृदयविकाराच्या झटक्याचे प्रमाण वाढत आहे, हा धोका लक्षात घेऊन सर्व वयोगटातील लोकांनी संरक्षण करणे आवश्यक आहे. आधीच हृदयविकाराने त्रस्त असलेल्या लोकांना अधिक काळजी घेणे आवश्यक आहे.

फटाक्यांच्या स्फोटाच्या आवाजामुळे हृदयरोग्यांच्या समस्या कशा वाढतात, तसेच ते टाळण्यासाठी कोणत्या गोष्टींची काळजी घेणे आवश्यक आहे ते जाणून घेऊया.

आरोग्य तज्ज्ञ काय म्हणतात?

पुण्यातील सुपरस्पेशालिटी हॉस्पिटलमधील कार्डियाक सर्जरीचे प्रमुख डॉ. हेमंत जोहरी सांगतात की, दिवाळीच्या काळात प्रदूषणामुळे श्वासोच्छवासाच्या समस्यांबाबत अनेकदा बोलले जाते, परंतु हृदयरोग्यांना येणाऱ्या समस्यांची दखल घेतली जात नाही.

ज्या लोकांना हृदयविकार आहे किंवा उच्च रक्तदाबासाठी औषधे घेत आहेत, त्यांच्यासाठी मोठ्या आवाजाच्या संपर्कात येणे ही समस्या असू शकते. फटाक्यांच्या अचानक मोठ्या आवाजामुळे रक्तदाब आणि हृदय गती वाढू शकते. यामुळे अनेक प्रकारच्या हृदयाशी संबंधित गुंतागुंत होण्याचा धोका असतो.

न्यूरोलॉजिकल समस्यांचा धोका देखील वाढतो

अचानक होणाऱ्या मोठ्या आवाजामुळे अनेक प्रकारचे मज्जासंस्थेचे विकार होऊ शकतात. 'स्टार्टेल सिंड्रोम' सारख्या समस्यांनी ग्रस्त असलेल्या लोकांसाठी हे आणखी गंभीर असल्याचे मानले जाते. हे एपिलेप्टिक दौरे देखील ट्रिगर करू शकते. ज्यांना आधीच अशा समस्यांचा धोका आहे त्यांनी दिवाळीत घराबाहेर पडणे किंवा गोंगाटाचे वातावरण टाळावे.

काळजी घेणे आवश्यक आहे

• डॉक्टरांचे म्हणणे आहे, ज्या लोकांना आधीच हृदय-न्युरोलॉजिकल समस्या आहेत, त्यांना फटाक्यांच्या आवाजापासून वाचवणे आवश्यक आहे. संध्याकाळी घरात राहण्याचा प्रयत्न करा. बंद खोलीत राहिल्याने ध्वनी आणि प्रदूषण दोन्ही टाळता येते.

• हृदयाची औषधे नियमितपणे वेळेवर घ्या. दम लागणे किंवा छातीत दुखणे यासारखी लक्षणे आढळल्यास ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

• लहान मुले आणि हृदयाची पूर्वस्थिती असलेले लोक मोठ्या आवाजासाठी अधिक संवेदनशील असतात आणि त्यांनी विशेष खबरदारी घेतली पाहिजे.

• ध्वनी आणि वायू प्रदूषण टाळण्यासाठी आपले दरवाजे आणि खिडक्या बंद ठेवा.

• जास्त आवाजाच्या फटाक्यांपासून दूर राहा.

• हृदयरोग्यांनी खाण्यापिण्याबाबत विशेष काळजी घ्यावी. कमी चरबीयुक्त, कमी साखर आणि कमी सोडियमयुक्त पदार्थच खा.

• फटाक्यांचा मोठा आवाज टाळण्यासाठी आणि चांगली झोप घेण्यासाठी इअरप्लग घाला.