- डॉ. विराज वैद्य, संस्थापक, मेधा-एआय

दैनंदिन जीवनातील तालबद्ध नृत्यामध्ये, जिथे प्रत्येक ठोका आणि नाडी आपल्या चैतन्यशील अस्तित्वात योगदान देते, तिथे आपल्या हृदयाचे आरोग्य प्रमुख भूमिका बजावते. सिंफनीमधील ड्रमबीटप्रमाणे आपल्या हृदयाची लय जणू एक कथा सांगते - जी कधी कधी फक्त इलेक्ट्रोकार्डियोग्राम किंवा ईसीजी या विशेष चाचणीद्वारे स्पष्ट केली जाऊ शकते. ही सामान्य; परंतु आवश्यक चाचणी हृदयाच्या आरोग्याविषयीची रहस्ये कशी प्रकट करते आणि आरोग्य राखण्यासाठी ती एक महत्त्वाचा भाग का आहे, हे शोधू या.

ईसीजी समजून घेणे

ईसीजी हे तुमच्या हृदयाच्या विद्युत क्रियांच्या स्नॅपशॉटसारखे आहे. तुमचे हृदय किती वेगाने धडधडत आहे, तुमच्या हृदयाच्या ठोक्यांची लय किती आहे आणि हृदयातून जाणाऱ्या विद्युत आवेगांची ताकद आणि वेळ हे ईसीजी रेकॉर्ड करते. तुमचे आरोग्य राखणारा हृदय हा महत्त्वाचा अवयव, त्याची कर्तव्ये कशी पार पाडत आहे हे दाखवणारा नकाशा म्हणून त्याची कल्पना करा.

ईसीजीची आवश्यकता

ईसीजी चाचणी घेणे केवळ हृदयाच्या समस्या असलेल्यांसाठीच नाही, तर सर्वांसाठी उपयुक्त हृदय चाचणी आहे. ही चाचणी का आवश्यक आहे, ते पाहूया :

• हृदयाच्या स्थितीचे निदान करणे : ईसीजी अरिदमिया, हृदयविकाराचा झटका आणि इतर हृदयविकाराचा शोध घेण्यास मदत करू शकतात जे केवळ लक्षणांद्वारे दिसू शकत नाहीत.

• हृदयाच्या आरोग्यावर लक्ष ठेवणे : तुम्ही हृदयविकारासाठी औषधे घेत असाल, तुमच्या शरीरात पेसमेकर असेल किंवा हृदयाची शस्त्रक्रिया झाली असेल, तर नियमित ईसीजी तुमचे हृदय उपचारांना किती चांगला प्रतिसाद देत आहे यावर लक्ष ठेवू शकते.

• प्रतिबंधात्मक तपासणी : हृदयविकाराचा कौटुंबिक इतिहास किंवा उच्च रक्तदाब किंवा कोलेस्टेरॉलसारख्या जोखीम घटक असलेल्यांसाठी ईसीजी प्रतिबंधात्मक स्क्रीनिंग चाचणी म्हणून काम करू शकते.

ईसीजी चाचणी कधी करावी?

प्रत्येकाच्या आरोग्याची परिस्थिती वेगळी असली, तरी ईसीजी कधी घ्यायचा याविषयी काही सामान्य मार्गदर्शक तत्त्वे येथे आहेत :

• लक्षणे अनुभवणे : तुम्हाला छातीत दुखणे, श्वास लागणे, चक्कर येणे किंवा धडधडणे यांसारखी लक्षणे आढळल्यास ईसीजी चाचणी हे कारण हृदयाशी संबंधित आहे की नाही हे निर्धारित करण्यात मदत करू शकते.

• नियमित तपासणी : विशेषत: तुमचे वय चाळीसपेक्षा जास्त असल्यास किंवा हृदयविकाराचा धोका घटक असल्यास.

• प्री-ऑपरेटिव्ह आवश्यकता : तुमचे हृदय ॲनेस्थेसिया आणि प्रक्रिया हाताळू शकते याची खात्री करण्यासाठी कोणत्याही मोठ्या शस्त्रक्रियेपूर्वी आवश्यक असते.

नियमित ईसीजीचे महत्त्व

जी गोष्ट अगदी नीट दिसते ती नियमितपणे का तपासली पाहिजे? कारण हृदयाचे आरोग्य कालांतराने बदलू शकते, आणि अनेकदा हृदयाच्या विद्युत क्रियाकलापातील बदल गंभीर होण्यापूर्वी सूक्ष्म असू शकतात. नियमित ईसीजी चाचणी तुमच्या हृदयाच्या विद्युत क्रियांची सतत नोंद ठेवते आणि तुमच्या दैनंदिन जीवनातील समस्या दर्शवू शकणारे बदल पाहू शकतात.

काही अंतिम मुद्दे

ज्याप्रमाणे नियमित ट्युनिंग वाद्ययंत्रांना सुसंगत ठेवण्यास मदत करते, त्याचप्रमाणे नियमित ईसीजी चाचणी तुमचे हृदय त्याचे महत्त्वपूर्ण कार्य प्रभावीपणे करत आहे की नाही हे सुनिश्चित करण्यात मदत करते. हे फक्त समस्या शोधण्यापुरतेच नाही, तर हृदयाचे आरोग्य उत्तम राखण्याबद्दल आहे. त्यामुळे तुमच्या नियमित आरोग्य तपासणीचा एक भाग म्हणून ईसीजीचा विचार करा. प्रत्येक ठोका दीर्घ, निरोगी आयुष्यासाठी मोजला जातो, याची खात्री करून घ्या.