लिव्हरचा (Liver) (यकृत) शत्रू हिपॅटायटीस (Hepatitis) B आणि C ने धोक्‍याची घंटा वाजवली आहे. हिपॅटायटीस 'बी' आणि 'सी' चा ग्राफ तीन वर्षांत झपाट्याने वाढला आहे. या आजाराच्या वाढत्या वेगामुळे तज्ज्ञ डॉक्‍टरही (Doctor) चिंतेत आहेत. हिपॅटायटीस बी अन्‌ सी रोखण्यासाठी उपाययोजना सुरू केल्या नाहीत, तर ते आव्हान बनणार असल्याचे डॉक्‍टरांचे म्हणणे आहे. हिपॅटायटीस B आणि C चा सेरो-पॉझिटिव्हिटी दर 3 टक्‍क्‍यांवर पोहोचू लागला आहे. (Hepatitis B and C have led to an increase in cases of liver injury)

जीएसव्हीएम मेडिकल कॉलेजच्या (GSVM Medical College) ट्रान्सफ्युन मेडिसिन विभागाच्या (Transfune Medicine Department) संशोधनात हा खुलासा झाला आहे. संशोधन अभ्यासात 24,491 रक्तदात्यांचा (Blood Donors) समावेश होता. जुलै 2017 ते जून 2020 पर्यंत चाललेल्या या अभ्यासाचे निकाल कोरोना (Covid-19) कालावधीमुळे समोर येऊ शकले नाहीत. आता अभ्यासात सहभागी असलेल्या रक्तदात्यांच्या एलाइजा चाचणीचा अहवाल समोर आला आहे. अहवालानुसार, उत्तर भारतात (North India) हिपॅटायटीसचा प्रसार वेगाने होत आहे. 13.89 टक्के लोकांनी ऐच्छिक रक्तदान केल्याचे अभ्यासाच्या निकालात स्पष्ट झाले आहे.

या प्रकारच्या रक्तदानात सर्वात कमी पॉझिव्हिटी प्रकरणे नोंदवली गेली आहेत, तर रक्तपेढ्यांमधून रक्त घेण्यासाठी हिपॅटायटीस बी, सीची सर्वाधिक पॉझिटिव्ह प्रकरणे आढळून आली आहेत. पहिल्या वर्षी पॉझिटिव्ह केसेस 1.3 टक्के, दुसऱ्या वर्षी 2.9 टक्के आणि तिसऱ्या वर्षी 3 टक्‍क्‍यांहून अधिक झाल्या. हिपॅटायटीस बी चे संक्रमण सर्वात जास्त आढळते. 'बी'ने 'सी'चा विक्रम मोडला आहे.

जनजागृती कार्यक्रम राबविण्याची सूचना

लिव्हर कमकुवत झाल्यामुळे हिपॅटायटीस सी होतो, असे अभ्यासातून समोर आले आहे. जास्त तेलकट व मसालेदार अन्न खाल्ल्याने यकृत कमकुवत किंवा नुकसान झाल्याचे आढळून आले आहे. जे अन्न पचण्यासाठी यकृताला जास्त मेहनत करावी लागते, त्यामुळे यकृतावर दबाव निर्माण होतो. या स्थितीत अन्न पोटातच सडते, त्यातील जंतू रोगास कारणीभूत ठरतात. कोणत्याही प्रकारची नशा किंवा मांसाहार यकृतासाठी हानिकारक ठरू शकतो. असे केल्याने यकृताला जळजळ होऊ शकते. त्यामुळे हिपॅटायटीससाठी सीएमई आणि जनजागृती मोहीम राबविण्याची गरज आहे.

हिपॅटायटीस बी, सी व्हायरसमुळे यकृत निकामी होते. हा आजार देखील धोकादायक आहे, कारण अर्ध्याहून अधिक संक्रमित लोकांना आपण संक्रमित झाल्याचे देखील माहीत नसते. हा संशोधन अभ्यास जर्नल ऑफ एव्हिडन्स बेस्ड मेडिसिन अँड हेल्थ केअरने प्रकाशित केला आहे.

- प्रा. लुबना खान (Pro. Lubna Khan), प्रमुख, रक्तसंक्रमण औषध विभाग, जीएसव्हीएम वैद्यकीय महाविद्यालय