मुंबई : ऑब्स्ट्रक्टिव्ह स्लीप अॅप्निया (ओएसए) आणि उच्च रक्तदाब या दोन प्रचलित आरोग्य स्थिती आहेत ज्या अनेकदा हाताशी असतात. ओएसए हा झोपेचा विकार आहे ज्यामध्ये झोपेच्या वेळी वरच्या श्वासनलिकेचा वारंवार आंशिक किंवा पूर्ण अडथळा येतो, ज्यामुळे श्वासोच्छवासाच्या पद्धतींमध्ये व्यत्यय येतो.

तर दुसरीकडे हायपरटेन्शन, सामान्य श्रेणीपेक्षा सतत उच्च रक्तदाब पातळीचा संदर्भ देते. ओएसए ची व्याख्या, हायपरटेन्शनशी त्याचा संबंध, उपलब्ध उपचार यांविषयी सांगत आहेत वोक्हार्ट हॉस्पिटल्सचे डॉ. हनी सावला. (Obstructive sleep apnea increases risk of hypertension )

ऑब्स्ट्रक्टिव्ह स्लीप अॅप्निया समजून घेणे :

ओएसए तेव्हा होतो जेव्हा घशाच्या मागील बाजूचे स्नायू वायुमार्ग खुला ठेवण्यास अपयशी ठरतात, परिणामी झोपेच्या वेळी हवेचा प्रवाह मर्यादित राहतो किंवा अडथळा येतो. या ब्लॉकेजमुळे शरीरातील ऑक्सिजनची पातळी कमी होते आणि कार्बन डायऑक्साइडची पातळी वाढते.

परिणामी, सामान्य श्वासोच्छवास पुनर्संचयित करण्यासाठी मेंदू शरीराला थोडक्यात जागे होण्याचा संकेत देतो. हे जागरण, अनेकदा व्यक्तीला ओळखता येत नाही, ज्यामुळे झोपेचे चक्र खंडित होते आणि शांत झोपेला प्रतिबंध होतो.

ओएसए आणि उच्च रक्तदाब यांमधील दुवा :

संशोधनाने ओएसए आणि उच्च रक्तदाब यांच्यात मजबूत संबंध दर्शविला आहे. रात्रीचे वारंवार होणारे जागरण आणि ओएसएमुळे होणारा ऑक्सिजनचा कमी झालेला पुरवठा यामुळे उच्च रक्तदाब होण्यास हातभार लावणाऱ्या विविध शारीरिक प्रतिक्रियांना चालना मिळते.

अॅप्निया एपिसोड दरम्यान, रक्तदाब लक्षणीयरीत्या वाढतो, ज्यामुळे हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी प्रणालीवर ताण येतो. कालांतराने, रक्तदाबातील या तीव्र वाढीमुळे उच्च रक्तदाब होऊ शकतो आणि हृदयविकाराचा झटका, स्ट्रोक आणि हृदय अपयश यांसारख्या हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोगांचा धोका वाढू शकतो.

ओएसएसाठी उपचार पर्याय :

डॉ. हनी सावला, इंटरनल मेडिसिन, वोक्हार्ट हॉस्पिटल्स, मुंबई सेंट्रल सांगतात कि कंटिन्युअस पॉझिटिव्ह एअरवे प्रेशर (CPAP) : सीपीएपी हे ओएसएसाठी सर्वात सामान्य आणि प्रभावी उपचार आहे. झोपेच्या वेळी नाक किंवा तोंडावर मास्क घालणे समाविष्ट आहे, ज्यामुळे वायुमार्ग खुला ठेवण्यासाठी हवेचा दाब सतत प्रवाहित होतो.

सीपीएपी ऑक्सिजनचा स्थिर पुरवठा सुनिश्चित करते, ऍपनिया एपिसोडची संख्या कमी करते आणि झोपेची गुणवत्ता सुधारते.

तोंडी उपकरणे : सौम्य ते मध्यम ओएसए असलेल्या काही व्यक्तींना तोंडी उपकरणांचा फायदा होऊ शकतो. ही उपकरणे खास दंत व्यावसायिकांद्वारे बनविली जातात आणि जबडा आणि जीभ बदलण्यासाठी तोंडात घातली जातात, त्यामुळे झोपेच्या वेळी वायुमार्गात अडथळा निर्माण होत नाही.

जीवनशैलीतील बदल : जीवनशैलीतील काही बदल ओएसएची लक्षणे कमी करण्यात आणि एकूण आरोग्य सुधारण्यास मदत करू शकतात. यामध्ये निरोगी वजन राखणे, झोपण्यापूर्वी अल्कोहोल आणि शामक पदार्थ टाळणे, आपल्या पाठीऐवजी एका कुशीवर झोपणे हे समाविष्ट आहे.