आपण आज बघणार आहोत विपरीत शयनस्थिती, म्हणजेच पोटावर झोपून करण्याचे आसन. या आसनाची पूर्णावस्था ही फणा काढलेल्या नागाप्रमाणे दिसते असे मानून यास भुजंगासन म्हटले जाते. लहान मुले, युवक-युवती, प्रौढ सर्वांसाठीच लाभदायक असे आसन आहे.

असे करावे आसन...

• प्रथम पोटावर झोपावे. दोन्ही हाताचे तळवे खांद्याच्या रेषेत जमिनीवर टेकवावे.

• दीर्घ श्‍वास घेऊन सोडावा.

• श्‍वास घेत हनुवटी, छाती, पोटाचा भाग जमिनीपासून सावकाश वरच्या दिशेला उचलावा. मान वरच्या दिशेला घेऊन मागे वाकवावी. शक्‍यतो दोन्ही पाय जुळलेले असावेत.

• प्रथमच हे आसन करणार आहेत, त्यांनी दोन्ही पायात साधारण एक फूट अंतर घेऊन आसन केले तरी चालेल. नियमित सरावाने पाय जुळू लागतील.

• दोन्ही हाताचे कोपरे ताठच ठेवण्याचा प्रयत्न करावा.

आसनस्थिती पूर्ण झाल्यावर श्‍वसन संथ सुरू असावे. आसनात स्थिर राहावे. शक्य तेवढा वेळ आसनस्थिती टिकवावी. सावकाश श्‍वास सोडत आसन सोडावे. खूप झटका-ताणून आसन करू नये. कुठलेही आसन करताना पोट रिकामेच असावे. खूप गडबडीत, झटका-ताण घेऊन योगाभ्यास करू नये. योगाभ्यास हा शारीरिक-मानसिक स्वास्थ्यासाठी आहे, हे कायम लक्षात ठेवावे.

आसनाचे फायदे...

• नियमित सरावाने उत्साह वाढतो, श्‍वसन क्षमता सुधारते.

• पोटावरची अतिरिक्त चरबी कमी होते. पाठीचे स्नायू मणका यांची कार्यक्षमता ताकद, लवचिकता वाढते.

• ताण बसल्याने उंची वाढण्यासाठी, व्यक्तिमत्त्व विकासासाठी लहान मुलांना उपयोगी.

• शरीराची ठेवण नीट होण्यासाठी उपयोगी.

• कारण बराच वेळ मोबाईल, आयपॅड, लॅपटॉप किंवा बराच वेळ एकाच जागी बसून काम केल्याने मान, खांदे पाठ दुखू लागते. हे दुखणे कमी होण्यासाठी या आसनाचा उपयोग होतो.

• पोटातील इंद्रियांना ताण बसतो. त्यामुळे पचनसंस्था व उत्सर्जन संस्था यांचे कार्य सुधारते.

• आम्लपित्त, वात, गॅसेस, पोटफुगी, बद्धकोष्ठता इ. त्रास कमी होण्यास मदत होते.

• अस्थमा, दमा, श्‍वासाचे त्रास, मधुमेह, थायरॉईड आदी त्रास कमी होण्यास मदत होते.

• फुफ्फुस व हृदयाचे कार्य अधिक सुरळीत होतो.

• आत्मविश्‍वास वाढणे, न्यूनगंड कमी होतो.

• काही शारीरिक समस्या, पाळीचे त्रास असतील तर योग्य मार्गदर्शन घेऊनच सराव करावा.