गणपूर (जळगाव) : रब्बी हंगामात खेतले जाणारे कोरडवाहू पीकांमधील एक महत्‍त्‍वाचे पीक म्‍हणजे दादर आहे. खानदेशात याची मोठ्या प्रमाणात लागवड होत असते. याची पेरणी करताना जास्‍त खोल नको किंवा जास्त ओलावा देखील चालत नाही. यामुळे बैलजोडीच्या सहाय्याने दुसे लावून दादरची पेरणी केली जात असते. पण याला फाटा फोडत ट्रॅक्‍टरच्या सहाय्याने प्रथमच दादरची पेरणी करण्याचा प्रयोग करण्यात आला आहे.

दादरची पेरणी म्हणजे रब्बी हंगामाच्या पेरणीला तुरळक सुरवात झाली आहे. शिंदखेडा तालुक्यात ही पेरणी सुरू झाली असून बीबीएफ तंत्राचा वापर करून विरदेल येथील डॉ. जितेंद्र पेंढारकर यांच्या शेतात ही पेरणी ट्रॅक्टरच्या साहाय्याने करण्यात आली. काही भागात या पिकाला शाळू म्हणतात. कोपरगाव, दुधमोगरा रेवती, मालदांडी 35, पंढरपुरी असे वाण खानदेशात पेरले जातात. 

म्‍हणूनच पेरणीसाठी बैलजोडी
पूर्वापार नाई (एक नळी) किंवा दुसे (दोन नळ्या) वापरून ही पेरणी खानदेशात केली जाते. गरताडी दादर जुन्या काळात प्रसिद्ध होती. पूर्वापार नाईने ही पेरणी होत असली तरी शेतीची सर्वच कामे आता यांत्रिक पद्धतीने होत असल्याचे दिवसेंदिवस दिसून येत आहे. ट्रॅक्टरने दादरचीही पेरणी होऊ लागली त्याचे हे एक उदाहरण. परंतु, दादरची पेरणी करताना ती जास्‍त खोल किंवा जास्‍त ओलाव्यात पडू नये याची काळजी घेतली जात असते. असे केल्‍यास दादरचे पीक चांगले उगवत असते. 

दादरची भाकर खाण्यास गोड
ज्‍वारी या धान्य प्रकारातील दादर हा एक प्रकार आहे. ज्‍वारीची लागवड पावसाळ्यात अर्थात खरीप हंगामात होत असते. तर दादरची पेरणी ही कोरडवाहू म्‍हणून रब्‍बी हंगामात होत असते. ज्‍वारीच्या तुलनेत दादर नरम असून, खाण्यात दादरची भाकर गोड लागत असते. यामुळे ज्‍वारीपेक्षा दादरचा वापर मोठ्या प्रमाणात केला जात असतो.

संपादन ः राजेश सोनवणे