हिपॅटायटीस ई सर्वाधिक घातक
संशोधनाचा निष्कर्ष; २८ जुलै जागतिक हिपॅटायटीसदिन

भाग्यश्री भुवड ः सकाळ वृत्तसेवा
मुंबई, ता. २७ : नायर रुग्णालय आणि कस्तुरबा रुग्णालयातील संशोधकांनी तीव्र हिपॅटायटीसच्या हजारो प्रकरणांचे विश्लेषण करून एक महत्त्वाचा अभ्यास केला आहे. या संशोधनात तीन वर्षांच्या कालावधीत २,४८८ रुग्णांचे मूल्यांकन केले गेले. त्यात असे आढळून आले की भारतासारख्या कमी-मध्यम उत्पन्न असलेल्या देशात हिपॅटायटीस ‘ई’ सर्वाधिक घातक असल्याचे अभ्यासातून उघड झाले आहे. रुग्णांच्या मृत्यूची शक्यता कोणत्या घटकांमुळे वाढते हेही या अभ्यासात तपासण्यात आले.
हिपॅटायटीस म्हणजे यकृताची जळजळ, जी विषाणू, औषधे, अल्कोहोल किंवा ऑटोइम्यून रोगामुळे होऊ शकते. याचे मुख्य पाच मुख्य प्रकार आहेत.
हिपॅटायटीस ए, बी, सी, डी आणि ई. यापैकी ए आणि ई सहसा दूषित अन्न आणि पाण्याद्वारे पसरतात, तर बी, सी आणि डी रक्त आणि शरीरातील द्रवपदार्थांच्या संपर्कातून पसरतात. तीव्र हिपॅटायटीस ही एक वैद्यकीय स्थिती आहे. ज्यामध्ये यकृत अचानक फुगते. ही सूज सहसा कमी कालावधीत येते आणि त्यामुळे यकृताच्या कार्यावर परिणाम होऊ शकतो. हे संशोधन मेडिकल जर्नल ऑफ व्हायरल हेपॅटायटीसमध्ये प्रकाशित झाले आहे. लोकांमध्ये तीव्र हिपॅटायटीसची कारणे आणि मृत्यूच्या जोखीम घटक जाणून घेण्यासाठी नायर रुग्णालयाच्या गॅस्ट्रोएंटेरोलॉजी विभागाचे प्रमुख प्रा. डॉ. प्रवीण राठी यांनी कस्तुरबा रुग्णालयातील तज्ज्ञांच्या सहकार्याने एक अभ्यास केला. या अभ्यासात, कस्तुरबा रुग्णालयात दाखल झालेल्या २,४८८ रुग्णांचे मूल्यांकन केले. संशोधनात असेही दिसून आले की, सर्वाधिक रुग्ण १८ ते ३० वयोगटातील होते आणि पुरुषांची संख्या जास्त होती. हिपॅटायटीस ई हे सर्वाधिक ५२.६५ टक्के आणि हिपॅटायटीस ए हे २२.१८ टक्के रुग्णांसाठी जबाबदार असल्याचे आढळून आले, तर हिपॅटायटीस सी ग्रस्त ६९ टक्के रुग्णांना आधीच सिरोसिस होता.
...
पाणी उकळून प्यावे!
संशोधक प्रा. डॉ. प्रवीण राठी म्हणाले की, या संशोधनातून हे स्पष्ट होते की हिपॅटायटीस ई हे प्रौढांमध्ये तीव्र हिपॅटायटीसचे मुख्य कारण आहे. हा संसर्ग दूषित पाण्याच्या सेवनामुळे होतो. शहरात, पाण्याची पाइपलाइन भूमिगत आहे आणि सांडपाण्याची पाइपलाइनदेखील तेथूनच जाते. पाण्याच्या पाइपमध्ये गळती झाल्यामुळे अनेक वेळा घाणेरडे सांडपाणी पिण्याच्या पाण्यात मिसळते, ज्यामुळे संसर्ग होतो. म्हणून दूषित अन्न आणि पाण्यामुळे होणारा हा आजार टाळण्यासाठी, पाणी उकळून प्यावे.
...
लक्षणे कोणती?
भूक न लागणे, थकवा, अशक्तपणा, ताप, पोटदुखी, शरीर पिवळे होणे, काळी लघवी होणे ही त्याची प्रमुख लक्षणे आहेत. जर ही लक्षणे दिसली, तर ताबडतोब डॉक्टरांशी संपर्क साधा.
.....
मुलांमध्ये हिपॅटायटीस ए अधिक
प्रा. डॉ. राठी यांनी केलेल्या आणखी एका अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की, १ ते १२ वर्षे वयोगटातील मुलांमध्ये हिपॅटायटीसची बहुतेक प्रकरणे हिपॅटायटीस ए मुळे दाखल होतात. ३०० मुलांच्या क्लिनिकल आणि लॅब चाचण्यांवर आधारित या अभ्यासातून असा निष्कर्ष निघाला की, ९७.६ टक्के मुलांना एचएव्ही संसर्ग असल्याचे आढळून आले, तर फक्त ०.७ टक्के प्रकरणांमध्ये हिपॅटायटीस ई (एचईव्ही) असल्याचे आणि १.७ टक्के प्रकरणांमध्ये एचएव्ही आणि एचईव्ही संसर्ग एकत्रित असल्याची पुष्टी झाली. हिपॅटायटीस ए साठी लस उपलब्ध आहे आणि ई साठी लस लवकरच येत आहे. हे संशोधन ट्रॉपिकल डॉक्टरमध्ये प्रकाशित झाले आहे.
...
मृत्यूस कारणीभूत लक्षणे
- मानसिक गोंधळ किंवा चेतना बदल
- पचनमार्गातून रक्तस्राव
- अशक्तपणा
- शरीरात प्रथिनांचा अभाव (कमी अल्ब्युमिन)
- तीव्र यकृत निकामी
.....
निष्कर्ष काय?
मुंबईतील या संशोधनातून हे स्पष्ट होते की भारतासारख्या देशांमध्ये स्वच्छता आणि लसीकरण अजूनही महत्त्वाची भूमिका बजावते. तसेच तीव्र हिपॅटायटीस असलेल्या रुग्णांच्या स्थितीचे मूल्यांकन करताना डॉक्टरांनी विशेषतः चेतना बदल, पचनमार्गातून रक्तस्राव आणि अल्ब्युमिन पातळीकडे लक्ष दिले पाहिजे.