रोठा सुपारी लागवडीला पसंती
श्रीवर्धनमध्ये बहरणार पोफळीच्या बागा; चार वर्षांत ४५ हजार रोपांची विक्री

श्रीवर्धन, ता. १४ (वार्ताहर) ः चार वर्षांपूर्वी आलेल्‍या निसर्ग व तौक्‍ते या दोन चक्रीवादळात तालुक्‍यातील जवळपास ७० टक्के सुपारी बागांचे नुकसान झाले, तर उर्वरित पोफळींवर रोगराई, कीडींचा प्रादुर्भाव झाल्याने श्रीवर्धन रोठा सुपारीच्या उत्पादनावर मोठा परिणाम झाला होता, मात्र कृषी विभागाचे प्रयत्‍न आणि बागायतदारांनी रोठा लागवडीस प्राधान्य दिल्‍याने तालुक्‍यात पुन्हा पोफळीच्या बागा बहरण्याची शक्‍यता आहे. चार वर्षांत श्रीवर्धन सुपारी संशोधन केंद्र व नर्सरीमधून जवळपास ४५ हजार रोपांची खरेदी श्रीवर्धनमधील बागायतदारांनी केली आहे.
तालुक्यात चार-पाच वर्षांपूर्वी ३६५.२५ हेक्टर क्षेत्रात रोठा सुपारीची लागवड व्हायची. सुपारीला समुद्रकिनाऱ्यावरील गाळाची, पाण्याचा निचरा होणारी, तसेच बारमाही ओलावा असणारी जमीन मानवते. त्याचप्रमाणे २० ते ३५ सेल्सिअस तापमान योग्य असते. रोठा सुपारीमधे पांढऱ्या गराचे प्रमाण जास्त असून, खाण्यास मऊ व फळाचा आकार आकर्षक असल्याने बाजारात चांगला भाव मिळतो. रोठ्याचे वार्षिक उत्पादन ६२६.१७ मेट्रिक टन इतके होते. एका हेक्टर क्षेत्रात २.२५ मेट्रिक टन उत्पादकता असल्याने नैसर्गिक आपत्ती येण्याआधी तालुक्यातील बागायतदारांचे २०१५ ते २०२० या वर्षांतील सरासरी उत्पन्न अंदाजे तीन कोटी ७५ लाख रुपये इतके होते, मात्र चक्रीवादळांनी सुपारी बागायतदारांचे मोठ्या प्रमाणावर नुकसान केले.
वादळामुळे उंच पोफळी भुईसपाट झाल्या. अनेक पोफळींना उभ्या चिरा गेल्या. त्यात पावसाचे पाणी साठल्याने बुरशी धरली. जेमतेम ३० टक्के पोफळींनी तग धरला होता, परंतु तौक्ते चक्रीवादळात तग धरलेल्‍या पोफळींचे नुकसान झाले. वादळानंतर कीड, कोळ रोग (फळाची गळ), अळंबी (मूळ कुजणे), बांड रोगाचा प्रादुर्भाव झाल्‍याने उत्पादनात मोठी घट झाली. त्‍यानंतर बागायतदारांनी श्रीवर्धन सुपारी संशोधन केंद्र व तालुक्यातील खासगी नर्सरीतून सुपारीची रोपे खरेदी करीत वाड्यांमध्ये रोठ्याची नव्याने लागवड केली, मात्र ही रोपे अद्याप उत्‍पादनक्षम झालेली नाहीत.

यंदा दीड हजार रोप लागवड
यंदाच्या हंगामासाठी श्रीवर्धन सुपारी संशोधन केंद्रात एक ते दीड वर्षांची दहा हजार रोठा सुपारीची रोपे विक्री करिता उपलब्ध आहेत. त्यापैकी दीड हजार रोपांची विक्री झाली आहे. एका रोपाची किंमत चाळीस रुपये इतकी असून, बागायतदारांकडून लागवडीला प्राधान्य दिले जात असल्‍याचे श्रीवर्धन सुपारी संशोधन केंद्र अधिकारी डॉ. सिद्धेश सावंत यांनी सांगितले.

पाण्याअभावी फळगळतीची शक्‍यता
रोठा सुपारी रोपाची लागवड केल्यानंतर सहा ते सात वर्षांनी फळधारणा होते. वाढीस लागलेल्या पोफळीस पाण्याचा खंड पडल्यास फळगळती होते तसेच फळ तडकते. सध्या तालुक्यात ४५ हजार पोफळी असून, वर्ष-दोन वर्षांत १३० ते १४० मेट्रिक टन सुपारीचे उत्पादन अपेक्षित आहे.

सुपारी लागवडीसाठी श्रीवर्धन तालुक्यातील हवामान अनुकूल व पोषक असून, तालुक्यात ३६५.२५ हेक्टर क्षेत्रात सुपारी लागवड झाली आहे. कृषी विभागामार्फत महात्‍मा गांधी ग्रामीण रोजगार हमी योजनेअंतर्गत फळबाग लागवडीसाठी प्रति हेक्‍टर २.१२ लाख रुपये इतके अनुदान देण्यात येते. पंतप्रधान सूक्ष्म अन्नप्रक्रिया उद्योग योजनेअंतर्गत ३५ टक्‍के अनुदान साधारण १० लाखापर्यंत देता येते. श्रीवर्धन तालुक्यातील सुपारीचे ब्रँडिंग करून भौगोलिक मानांकन प्राप्त करण्यासाठी शेतकरी उत्पादक कंपनी स्थापन करून त्या अनुषंगाने प्रयत्न करण्यात येणार आहेत.
- सुनील जाधव, कृषी अधिकारी, श्रीवर्धन

श्रीवर्धन ः सुपारी लागवडीसाठी संशोधन केंद्रात रोपे तयार आहेत.