ठाण्यात वाढते वायुप्रदूषण
आयफॉरेस्टच्या अहवालात तातडीच्या उपायांची गरज
ठाणे, ता. १९ : ठाण्यातील हवेची गुणवत्ता झपाट्याने खालावत असून, तातडीने उपाययोजना करण्याची गरज असल्याचे आयफॉरेस्ट या पर्यावरण संस्थेच्या सर्वेक्षणातून स्पष्ट झाले आहे. ‘स्मॉग टेल्स : तुमचे शहर आणि तुमचा श्वास’ या मोहिमेअंतर्गत संस्थेने राज्यातील वाढत्या शहरांमधील वायुप्रदूषणाचा आढावा घेतला आहे. यानुसार ठाण्यातील हवेची पातळी अत्यंत खालावली असल्याचे सांगितले आहे.
भारततील लहान शहरांतील वाढत्या प्रदूषणाकडे लक्ष वेधण्यासाठी ही मोहीम राबविली जाते. याअंतर्गत महाराष्ट्रातील ठाणे, नागपूर, अमरावती, औरंगाबाद आणि भिवंडी या शहरांतील हवेच्या गुणवत्तेची तपासणी करण्यात आली. यानुसार हिवाळ्याचे आगमन, मोठे बांधकाम प्रकल्प आणि शहराचा वेगाने होत असलेला विस्तार यामुळे ठाण्यातील हवेत प्रदूषकांचे प्रमाण चिंताजनक पातळीवर पोहोचले आहे. हिवाळ्यात प्रदूषणात सर्वाधिक वाढ होते. रस्त्यावरील धूळ, वाहनांचे धूर आणि कचरा जाळणे यामुळे हवेची पातळी खालवते, परंतु मॉन्सूनदरम्यान प्रदूषणात लक्षणीय घट दिसून येते.

कणप्रदूषणात धोकादायक वाढ
कासारवडवली केंद्रावरील २०२४ मधील पीएमची वार्षिक पातळी ४२.३ मायक्रोग्रॅम प्रति घनमीटर इतकी नोंदली गेली आहे, ही केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या मानकापेक्षा १.१ पट जास्त आहे. तर, पीएम १० चे प्रमाण ९६.८ मायक्रोग्रॅम प्रति घनमीटर असून, ते मानकापेक्षा १.६ पट अधिक आहे. उपवन किल्ला केंद्रात पीएमची पातळी मानक मर्यादेत असली तरी ७९.२ मायक्रोग्रॅम प्रति घनमीटर असून, ते अनुमत मर्यादेपेक्षा १.३ पट जास्त आहे.

हिवाळ्यात दिवसातील अति प्रदूषण तास
सकाळी ९ ते ११ आणि १० ते १२ या वेळेत प्रदूषणाची पातळी सर्वाधिक आढळली.
ओझोनचे प्रमाण दुपारी १ ते ४ दरम्यान वाढलेले आढळले.
संध्याकाळी ५ ते १० यादरम्यान पातळी उच्चाकांवर नोंदली गेली.

मॉनिटरिंग डेटामध्येही धक्कादायक वाढ
कासारवडवली (२०२३-२४): मायक्रोग्रॅम प्रति घनमीटरमध्ये ११ टक्के व पीएम१० मध्ये ३१% वाढ.
उपवन फोर्ट (२०२३-२४): मायक्रोग्रॅम प्रति घनमीटरमध्ये ४१ टक्के घट, पण पीएममध्ये २२% वाढ.

शहरात मॉनिटरिंग स्टेशनांची कमतरता
सध्या ठाण्यात तीन मॅन्युअल व दोन स्वयंचलित अशी एकूण पाच मॉनिटरिंग केंद्रे आहेत. सीपीसीबीच्या मानकानुसार शहरात किमान आठ केंद्रांची आवश्यकता आहे. विशेष म्हणजे, २०१८ ते २०२३ या कालावधीत ठाण्यात हवेच्या गुणवत्तेचे कोणतेही अधिकृत निरीक्षण उपलब्ध नव्हते.

तत्काळ उपाययोजनांची गरज
ठाण्यातील वायुप्रदूषणाची स्थिती गंभीर असून, हिवाळ्यात ती अधिक धोकादायक पातळीवर पोहोचते, असे आयफॉरेस्टने म्हटले आहे. नागरिकांचे आरोग्य धोक्यात येऊ नये म्हणून स्थानिक प्रशासन, उद्योग आणि नागरिकांनी मिळून तातडीने उपाययोजना करण्याची गरज असल्याचे संस्थेने नमूद केले.

उच्च न्यायलयाच्या आदेशानुसार २५ कमी किमतीचे सेन्सर समाविष्ट केले गेले आहेत.
- मनीषा प्रधान, मुख्य पर्यावरण अधिकारी, महानगरपालिका

पालिकेकडून कारवाईचा अभाव नसून कठोर नियमांची अंमलबजावणी करते आहे. निकषांचे उल्लंघन करणाऱ्यांवर कठोरपणे दंड आकारला जातो. हवेची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी डिफॉल्टर्ससाठी हा दृष्टिकोन आवश्यक आहे.
- अनिरुद्ध वराळे, ठाणे क्षेत्र अधिकारी, प्रदूषण नियंत्रण मंडळ