नवरात्रीच्या ९ दिवसांमध्ये आदिशक्ती दुर्गेच्या ९ रूपांचीही पूजा केली जाते. मातेची ही ९ रूपे 'नवदुर्गा' म्हणून ओळखली जातात. नवरात्रीच्या ९ दिवसांत दुर्गा देवीच्या नऊ रूपांची पूजा केली जाते, पहिली शैलपुत्री, दुसरी ब्रह्मचारिणी, तिसरी चंद्रघंटा, चौथी कुष्मांडा, पाचवी स्कंदमाता, सहावी कात्यायनी, सातवी कालरात्री, आठवी महागौरी आणि नववी. सिद्धिदात्री.

नवरात्रीचे ९ दिवस उपवास केल्यानंतर आश्विन महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या नवव्या तिथीला उपवासाची सांगता केली जाते. देवीने आपल्यावर प्रसन्न व्हावे आणि आपल्याला भरभरून आशीर्वाद द्यावे ह्यासाठी देवीला कोणते पदार्थ नैवेद्य म्हणू द्यावे ह्याची उत्सुकता प्रत्येकालाच असते. ह्या नऊ दिवसात काही लोकं उपावसही करतात. हिंदूंचा कोणताही उपवास प्रसादाशिवाय पूर्ण होत नाही.

नवरात्रीच्या ९ दिवसात ९ देवींना वेगवेगळे नैवेद्य अर्पण केले जातात.

चला तर आता ९ देवींचे भोग जाणून घ्या..

१. माता शैलपुत्री.

नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी मातेचे पहिले रूप असलेल्या माता शैलपुत्रीची पूजा केली जाते. माता शैलपुत्री हिमालयाच्या पर्वतराजाची कन्या आहे आणि म्हणूनच तिचे नाव शैलपुत्री पडले. या दिवशी उपवास केल्यानंतर मातेच्या चरणी गाईचे शुद्ध तूप अर्पण केल्याने आरोग्याचा आशीर्वाद मिळतो आणि उपवास करणारा व्यक्ती निरोगी राहतो.

२. माता ब्रह्मचारिणी

आश्विन महिन्याच्या दुसऱ्या दिवशी श्री दुर्गेचे दुसरे रूप असलेल्या माता ब्रह्मचारिणीची पूजा केली जाते. या रूपातील माता तपस्वी आहे. माता पार्वतीने भगवान शंकरांना पती म्हणून प्राप्त करण्यासाठी तपश्चर्या केली होती, त्या रूपामुळे तिचे नाव ब्रह्मचारिणी पडले. या दिवशी ब्रह्मचारिणी देवीला प्रसन्न करण्यासाठी साखर अर्पण केली जाते. या दिवशी देवीला साखर अर्पण केल्याने घरातील सर्व सदस्यांचे आयुष्य वाढते.

३. माता चंद्रघंटा

मातेच्या तिसऱ्या रूपात चंद्रघंटाची पूजा केली जाते. माता चंद्रघंटाच्या कपाळावर चंद्र अर्धवट अवस्थेत आहे. नवरात्राच्या तिसऱ्या दिवशी त्यांची पूजा केली जाते. चंद्रघंटा मातेची उपासना केल्याने सर्व इच्छा आपोआप पूर्ण होतात आणि सांसारिक संकटांपासून मुक्ती मिळते. मातेची पूजा करताना तिला दूध किंवा दुधापासून बनवलेली मिठाई किंवा खीर अर्पण केली जाते. ब्राह्मणाला अन्नदान करण्यासाठी ताटही काढले जाते. ब्राह्मणाला भोजनासोबत दक्षिणा इ. चंद्रघंटा मातेला खीर अर्पण केल्याने उपवास करणाऱ्याला दुःखापासून मुक्ती मिळते आणि परम आनंदाची प्राप्ती होते.

४. माता कुष्मांडा

नवरात्राच्या चौथ्या दिवशी माता कुष्मांडाची पूजा व पूजा करावी. माता कुष्मांडाचे हे चौथे रूप आहे. एका मान्यतेनुसार विश्वाची उत्पत्ती कुष्मांडा मातेच्या उदरातून झाली आहे. नवरात्राच्या चौथ्या दिवशी तिची पूजा केली जाते. जो मनुष्य चौथ्या नवरात्राचे पूर्ण विधीपूर्वक उपवास करतो त्याचे सर्व रोग आणि दुःख नष्ट होतात. या दिवशी माता कुष्मांडाची पूजा केल्यानंतर तिला मालपुवा अर्पण केला जातो. मंदिरात हा प्रसाद वाटणे देखील या दिवशी शुभ आहे. या दिवशी मातेला मालपुवा अर्पण केल्याने माता प्रसन्न होते आणि व्रत करणाऱ्याच्या बुद्धीचा विकास होतो आणि त्याचबरोबर निर्णय घेण्याची क्षमता वाढते.

५. माता स्कंदमाता

नवरात्रीच्या पाचव्या दिवशी स्कंदमातेची पूजा केली जाते. आई स्कंदमाता कुमार ही कार्तिकेयची आई आहे. पाचव्या दिवशी मातेच्या या रूपाची पूजा केल्यास आपोआप सर्व सिद्धी प्राप्त होतात. दिवसभर उपवास केल्यानंतर देवीला केळी अर्पण केली जातात. या दिवशी देवीला केळी अर्पण केल्याने शरीर निरोगी राहते.

६. माता कात्यायनी

माता कात्यायनी हे दुर्गेचे सहावे रूप आहे. अश्विन महिन्याच्या सहाव्या दिवशी मातेच्या या रूपाची पूजा केली जाते. माता कात्यायनी ही ऋषी कात्यायनाची कन्या आहे. मातेला तिच्या तपश्चर्येने प्रसन्न केल्यानंतर तिला कन्या म्हणून जन्म दिला, म्हणूनच तिला कात्यायनी म्हटले गेले. नवरात्रीच्या सहाव्या दिवशी तिची पूजा केली जाते. या दिवशी देवीला मध अर्पण केला जातो. माता कात्यायनीला मध अर्पण केल्याने आकर्षण शक्ती लवकर वाढते.

७. माता कालरात्री

सप्तमी तिथीला मातेच्या कालरात्रीची पूजा केली जाते. ही माता काल म्हणजेच वाईट शक्तींचा नाश करणारी आहे, म्हणून तिला कालरात्री म्हणून ओळखले जाते. नवरात्रीच्या सातव्या दिवशी त्यांची पूजा केली जाते. या दिवशी दिवसभर उपवास केल्यानंतर देवीला गुळाचा नैवेद्य दाखवला जातो. या नैवेद्याचे ताट जेवणासोबत ब्राह्मणाला दिले जाते. अशाप्रकारे मातेची आराधना केल्याने व्यक्तीवर येणार्‍या दुःखापासून मुक्ती मिळते आणि उपवासाला होणारा अचानक त्रासही कमी होतो.

८. माता महागौरी

श्री दुर्गा अष्टमीच्या दिवशी मातेचे आठवे रूप महागौरीची पूजा केली जाते. गोऱ्या रंगामुळे तिचे नाव महागौरी असे ठेवण्यात आले आहे. मातेच्या महागौरी रूपाची पूजा केल्यावर माता प्रसन्न होते आणि उपवास करणाऱ्याला प्रत्येक अशक्य काम शक्य करून आशीर्वाद देते. या दिवशी मातेला नारळ अर्पण केला जातो आणि ब्राह्मणांनाही नारळ दान करण्याची प्रथा आहे. ही आई निपुत्रिक मुलांच्या इच्छा पूर्ण करते.

९. माता सिद्धिदात्रीनवरात्रीच्या नवव्या दिवशी माता सिद्धिदात्रीची पूजा केली जाते. माता सिद्धिदात्री सर्व प्रकारची सिद्धी देते असे म्हणतात. नवरात्रीच्या नवव्या दिवशी त्यांची पूजा केली जाते. तिला सिद्धींची मालकीणही म्हणतात. नवमी तिथीचे व्रत करून मातेला तीळ अर्पण करणे आणि या दिवशी मातेची पूजा करणे लाभदायक राहते. हे व्रत व्यक्तीला मृत्यूच्या भीतीपासून मुक्त करते आणि अनुचित घटनांना प्रतिबंध करते.