सरूड : सोनवडे पैकी शिंदेवाडी (ता. शाहूवाडी) येथील प्रयोगशील शेतकरी गुरुनाथ शिंदे यांनी आरोग्यपूर्ण ‘चाकहो’ काळ्या भाताच्‍या लागवडीचा प्रयोग यशस्वी केला आहे. इतर वाणाप्रमाणेच या भाताचे काड हिरवे असले तरी भातकुंडा (दाणे) आणि आतील तांदळाचा रंग हा काळा आहे.

शिंदे यांनी स्वतःच्या २० गुंठे क्षेत्रात पारंपरिक पद्धतीने पेरणी केलेले हे भात सध्‍या काढणीला आले आहे. रोग प्रतीकारक क्षमता सिद्ध तसेच कोणत्याही प्रकारचा संकर नसलेले हे बियाणे वाण असून शेतात रासायनिक खतांच्या वापराशिवाय केवळ शेणखताचा (कंपोस्ट) वापर करून शिंदे यांनी कल्पकतेने हे भात पिकविले आहे.

शिंदे म्हणाले, ‘‘हा तांदूळ उकडून घेतल्यानंतरही त्याचा काळा रंग बदलत नाही. पंजाब व मणिपूर राज्यात शेतकरी मोठ्या प्रमाणात याचे उत्पादन घेतात. चीन व म्यानमार हे ‘चाकहो’चे उगमस्थान आहे. स्वतः २० गुंठे क्षेत्रात काळ्या भाताची लागवड करण्याचा निर्णय घेऊन आसाम राज्यातील व्यावसायिक शेतकरी गटाकडून ७ किलो बियाणे मागवून घेतले. दरम्यान, तांबेरा (करपा) रोगाचा प्रादुर्भाव होऊ नये, म्हणून केलेली प्रतिबंधक औषध फवारणी वगळता रासायनिक खतांचा वापर कटाक्षाने टाळला त्यांनी सांगितले.

विविध रोगावर औषधी गुणधर्म

खाण्यास चविष्ट असणाऱ्या या भाताच्या संशोधनातील निष्कर्ष पाहता मधुमेह, कर्करोग, बद्धकोष्ठता याशिवाय वंध्‍यत्व निवारक औषधी गुणधर्म आढळून आले आहेत.

"गतवर्षी सकाळच्या ‘अॅग्रोवन’ या दैनिकात या विषयी लेख आला होता. यापुढे काळा गहू पिकविण्याचा मानस आहे. साधारणपणे भाताचे १० ते १२ क्विंटल उत्पादन अपेक्षित आहे. दैनंदिन वापर वगळता उर्वरित भात बियाणे म्हणून विक्री करणार असल्याचे शिंदे यांनी शेवटी स्पष्ट केले."

- गुरुनाथ शिंदे, शेतकरी, शिंदेवाडी