पश्चिम महाराष्ट्र

पीठ में का दर्द, चोल्या तो मोकला होता है! 

रजनीश जोशी

सोलापूर ः कोकणी माणूस जसा नाकातून बोलतो, तसाच सोलापुरी माणूसही नाकातून बोलतो, मात्र त्याचा आवाज मोठा असतो. सोलापुरी बोलीवर कन्नड, तेलुगु, हिंदी अशा वेगवेगळ्या भाषांचा प्रभाव आहे, असे मत प्रा. दीपक देशपांडे यांनी "सकाळ'मध्ये बोलताना व्यक्त केले. 


सोलापुरी हिंदी, कन्नड आणि तेलुगुवर मराठीचा प्रभाव आहे, हे सांगताना त्यांनी "पीठ में का दर्द, चोल्या तो मोकला होता है' अशा स्वरूपाची वाक्‍ये सांगितली. 
अगदी आदिलशाहीपासून पुढे पेशव्यांचा काळ, त्यानंतर इंग्रजांचा अंमल आणि पुढे तेलुगु भाषिक, मारवाडी, गुजराती अशा मंडळींचे सोलापुरात आगमन झाले. त्यामुळे इथल्या मराठी भाषेवर परिणाम होऊन नवी सोलापुरी बोली तयार झाली, असे नमूद करून ते म्हणाले,"" बाळीवेस-मसरे गल्लीतील मराठी आणि पूर्वभागात बोलले जाणारे मराठी वेगवेगळे असते. "गेल्तो',"आल्तो',"आस्तो' असे शब्द सर्रास वापरले जातात. "समज' हा शब्दही अनेकदा वापरण्याची सवय सोलापूरकरांना आहे. "मी तिकडं गेल्तो समज',"त्येनं तिकडून आला समज',"त्येनं मला सांगितला समज' अशी वाक्‍यं वापरली जातात, त्यात कुणाला वावगं वाटत नाही. 


सोलापुरी हिंदी हेदेखील वैशिष्ट्यपूर्ण आहे. "जा रे फल्ल्या लेकू आ',"उसको काम की गरज नै'," तू गयास्ता तो, मैं आयास्ता तो' असा मराठीचा परिणाम हिंदीवर आहे. बोलीभाषेचे हे वातावरण महाराष्ट्रात अन्यत्र कुठेच दिसणार नाही. तेलुगु तरुणांचे मराठी उच्चार न कळाल्याने विनोद होतो, हे स्पष्ट करताना त्यांनी चित्रकला महाविद्यालयात शिकवताना आलेला अनुभव सांगितला. एका विद्यार्थ्याला फळ्यावर लिहिण्यासाठी ऑफिसातून खडू आण, असे त्यांनी सांगितले. तो विद्यार्थी ऑफिसमध्ये गेला आणि म्हणाला,"पळ्यावर लिहाला कडू पायजे.' त्याचे हे वाक्‍य तिथे कुणाला समजलेच नाही. "ख'चा उच्चार "क'सारखा करणे, "फ'चा उच्चार "प'सारखा करणे हे तेलुगुभाषिकांकडून सहजच होते. 


सोलापूरची अस्सल भाषा कन्नड आहे. पण कन्नड भाषिकांचे मराठी आणि त्यांचे कन्नडही वर्षानुवर्षांच्या संगतीने संक्रमित झाले आहे. शुक्रवार पेठ, बाळीवेस भागातील कन्नड वेगळे आहे. सोलापूरचे लोक कन्नड तोंडाने मराठी बोलतात, असे विशद करून प्रा. देशपांडे म्हणाले, हेल काढून बोलणं हे इथले वैशिष्ट्य आहे. अक्कलकोट आणि सीमाभागातही असेच हेल काढून बोलले जाते. आपल्याकडील कन्नडमध्ये "डोकं दुकास्ली कत्तिदं' अशी वाक्‍य सर्रास असतात. 

सकाळ+ चे सदस्य व्हा

ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!

शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.

Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates, मराठी ताज्या बातम्या, मराठी ब्रेकिंग न्यूज, मराठी ताज्या घडामोडी. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

Manikrao Kokate bail : मोठी बातमी! माणिकराव कोकाटेंना हायकोर्टाचा दिलासा; जामीन मंजूर, तूर्तास अटक टळली!

T20 World Cup तोंडावर असताना कर्णधारच बदलला! यजमान देशाच्या संभाव्य खेळाडूंची नावे जाहीर

नशीब असावं तर असं! 'या' कंपनीच्या २० वर्षे जुन्या AC मध्ये ग्राहकांना सापडतंय सोनं, प्रकरण वाचून थक्क व्हाल!

Crime: मेव्हणीनं दाजीला तिची समस्या सांगितली; नंतर दोघांनी भयंकर कट रचला अन् एकाचा जीव गेला, काय घडलं?

IND U19 vs SL U19 SF: जेतेपदासाठी India vs Pakistan भिडणार? उपांत्य फेरीत माफक धावांचे लक्ष्य; श्रीलंका, बांगलादेशला अपयश

SCROLL FOR NEXT