मंगळवेढा (सोलापूर) : राज्यात सत्ता स्थापनेसाठी झालेल्या महाविकास आघाडी प्रयोगामुळे आता गावगाड्यात देखील आपली सत्ता असावी, यासाठी अनेक हौशे, नवसे, गौसे कंबर कसत असल्याचे चित्र असले तरी, आता गावगाड्याच्या कारभारासाठी सातवी पासची अट घालत अंगठोबहाद्दरांना गावाचा कारभारी होण्यापासून वंचित ठेवण्याचा निर्णय राज्य निवडणूक आयोगाने घेतला आहे. त्यामुळे गुडघ्याला बाशिंग बांधून ग्रामपंचायतीची तयारी करत असलेल्या अंगठेबहाद्दरांची गोची होणार आहे. याबाबत राज्य निवडणूक आयोगाने गुरुवारी एक परिपत्रक जारी करून सर्व जिल्हाधिकाऱ्यांना याबाबत आदेश दिले आहेत. 

सध्या राज्यातील 14 हजार 234 ग्रामपंचायतींचा निवडणुकीचा आखाडा ऐन कडाक्‍याच्या थंडीत सुरू झाला आहे. सरपंचपद थेट जनतेतून निवडण्याचा भाजप सरकारचा निर्णय रद्दबातल ठरवत, निवडून आलेल्या सदस्यांमधून सरपंच निवडण्याचा निर्णय महाविकास आघाडी सरकारने घेतला. त्यामुळे ग्रामपंचायतीवर आपल्या गटाची सत्ता असावी, यासाठी गावगाड्यातील नेत्यांनी कंबर कसली असतानाच सरपंचपद कोणत्या प्रवर्गासाठी निश्‍चित नसल्यामुळे काहींनी यातून काढता पाय घेतला. तर शासनाने सरपंचपदाचे आरक्षण सोडत सदस्याच्या निवडीनंतर 25 जानेवारीला घेण्याचा निर्णय घेतल्यामुळे आता गावगाड्यात सत्ता स्थापन करण्यासाठी आर्थिक भार सोसूनही सरपंचपदाची संधी न मिळाल्यास अनेकांची गोची होणार आहे. त्यामुळे सरपंचपदाच्या शर्यतीचा उत्साह कमी झाला आहे. 

बहुसंख्य ठिकाणी लोकप्रतिनिधींनी बिनविरोध ग्रामपंचायतींसाठी लाखोंची खैरात जाहीर केली; पण बिनविरोधचा प्रयत्न होताना दिसत नसल्याने महाविकास आघाडीचा प्रयोग गावगाड्यात सुरू झाला. सरपंच आरक्षणाच्या घोळात उत्साह कमी झाला असला तरी सदस्य होण्यासाठी देखील चढाओढ लागली आहे. त्यामुळे काल प्रसिद्ध केलेल्या राज्य निवडणूक आयोगाच्या परिपत्रकानुसार सदस्य होण्यासाठी 21 वर्षे वय पूर्ण झालेल्या उमेदवाराला यासाठी अर्ज दाखल करताना सदस्यांमधून सरपंच होत असताना त्याचे शिक्षण किमान सातवी पास असणे आवश्‍यक करण्यात आले आहे. अशिक्षित सरपंचाचा लाभ घेत अनेक गैरप्रकार करण्यातची संधी मिळाल्याचे यापूर्वी दिसून आले आहे. तर आरक्षणामुळे स्वतःऐवजी पत्नी, बहीण, भावजय, आई यांच्या माध्यमातून गावगाड्यावर सत्ता काबीज करण्याचा देखील प्रयत्न केला जातो; परंतु सरपंच सातवी पास असावा असा निर्णय घेतल्यामुळे अंगठेबहाद्दर सरपंच यापुढील काळात ग्रामपंचायतीतून हद्दपार होणार असल्याने सुशिक्षितांच्या हाती गावगाडा जाणार आहे. 

संपादन : श्रीनिवास दुध्याल